Terwijl de mensheid blijft debatteren over het gebruik, de verdiensten, de gevaren, de kansen en de ethiek ervan, gaat de ontwikkeling en het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) gestaag door, waardoor het voor iedereen moeilijk is om in te schatten hoe dit de wereld in 2025 zal vormgeven.
Door Jonah McKeown, Redactie CNA, 6 jan 2025 – Terwijl de mensheid blijft debatteren over het gebruik, de verdiensten, de gevaren, de kansen en de ethiek ervan, gaat de ontwikkeling en het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) gestaag door, waardoor het voor iedereen moeilijk is om in te schatten hoe dit de wereld in 2025 zal vormgeven. Van sommige van de grootste AI-systemen, waaronder die gemaakt door OpenAI, wordt al gezegd dat ze dicht in de buurt komen van kunstmatige algemene intelligentie, of AGI – in wezen zijn ze bijna net zo slim als mensen, en hun makers zijn nog lang niet klaar.
De katholieke Kerk is geen passieve toeschouwer van de AI-revolutie; ze geeft actief vorm aan de ontwikkeling ervan. Door geavanceerde technologie te combineren met de wijsheid van de Kerk proberen katholieken ervoor te zorgen dat AI de mensheid dient en het algemeen welzijn bevordert. Paus Franciscus zelf heeft vaak gesproken over het belang van het op een ethische manier ontwikkelen en gebruiken van AI.
Dus hoe zouden katholieken AI het komende jaar kunnen gebruiken en vormgeven en kunnen we voorspellen waar “katholieke AI” naartoe zou kunnen gaan?
CNA sprak met verschillende vooraanstaande katholieke experts op het gebied van kunstmatige intelligentie om te zien waar de technologie in 2025 naar toe zou kunnen gaan: priester Michael Baggot, LC, professor bio-ethiek aan het Pauselijk Atheneum Regina Apostolorum in Rome; priester Philip Larrey, professor filosofie aan Boston College die eerder decaan was van de afdeling filosofie aan de Pauselijke Lateraanse Universiteit in Rome; en Matthew Harvey Sanders, ondernemer en oprichter van Longbeard, een bedrijf dat verschillende spraakmakende AI-hulpmiddelen ontwikkelt voor katholieke toepassingen.
Het einde van de wereld zoals wij die kennen?
Het is de olifant in de kamer, dus we kunnen die net zo goed meteen aanpakken: zal AI een sinistere wending nemen – voeg hier een nachtmerrieachtig sci-fi filmplot in – en ons allemaal vernietigen in 2025?
De vraag klinkt misschien zweverig, maar het is niet zo’n vergezocht scenario als je zou denken – althans volgens computerwetenschapper Geoffrey Hinton, vaak omschreven als de “godfather” van AI, die onlangs wereldwijd voor ophef zorgde toen hij stelde dat er een kans van “10% tot 20%” is dat AI binnen de komende 30 jaar zal leiden tot het uitsterven van de mens.
Larrey van zijn kant zei dat hij veel heeft nagedacht over deze mogelijkheid van het uitsterven van de mens door AI en zei dat hij geneigd is om Hintons inschatting serieus te nemen. Larrey ondertekende in 2023 een open brief waarin hij zich aansloot bij verschillende experts en pioniers op het gebied van AI en opriep tot een moratorium van zes maanden op de ontwikkeling van krachtigere AI-systemen dan de systemen die op dat moment al waren uitgebracht.
Priester Philip Larrey, professor in de filosofie aan Boston College, die eerder decaan was van de afdeling filosofie aan de Pauselijke Lateraanse Universiteit in Rome, tijdens een uitzending van EWTN’s programma “Vaticano”. Beeld: Vaticano/EWTN
Hoe zou dit uitsterven kunnen gebeuren? Wel, zei Larrey, wat nu als een AI met kwade bedoelingen de nucleaire codes in handen krijgt? Of besluit dat die nietsvermoedende mensen wil misleiden om een dodelijk virus te synthetiseren en vrij te laten? Of, zelfs zonder kwade bedoelingen, wat als een AI per ongeluk een doemscenario in gang zet, of als gevolg van een hack door kwaadaardige menselijke actoren?
Larrey, die veel heeft gesproken en nagedacht over hoe we ervoor kunnen zorgen dat AI’s ethisch verantwoord zijn, zegt dat een uitspraak van Elon Musk van jaren geleden hem na aan het hart ligt: “We moeten ervoor zorgen dat AI’s ons beschouwen als een interessant onderdeel van het universum.”
En een hopelijk effectieve manier om dat te doen, zei Larrey, is dat mensen elkaar met meer respect en eerbied behandelen, zodat de AI dat gedrag kan observeren en ervan kan leren.
Menselijk gedrag is een van de sterkste argumenten waar AI’s mee kunnen komen als ze overwegen hoe ze mensen moeten behandelen, vervolgde hij, en als mensen elkaar niet met respect en waardigheid behandelen, zullen AI’s hen misschien niet zien als mensen die speciale aandacht verdienen.
Bovendien zei Larrey dat hij gelooft dat bij afwezigheid van een moratorium op de verdere ontwikkeling van AI – wat op dit moment onwaarschijnlijk lijkt – katholieken de dialoog tussen ethici en AI-ontwikkelaars moeten blijven bevorderen. Larrey zei dat hij vaak heeft gesproken met Sam Altman, de CEO van OpenAI en een leider op dit gebied, om hem aan te moedigen het menselijk welzijn prioriteit te geven bij de verdere ontwikkeling van AI door zijn bedrijf.
“Op dit moment hebben we geen universele ethische code of iets dergelijks over AI. Ik denk dat de katholieke Kerk ons kan begeleiden totdat we er een hebben. Ik denk dat dat is wat we nu proberen te doen,” zei Larrey.
“Als we dit verkeerd doen, is het te laat om het te corrigeren. De schade is dan al aangericht.”
Katholieke kennis en leer voor iedereen
Hoe zit het dan met de positieve mogelijkheden van AI voor de Kerk?
Een toepassing van AI die met sprongen vooruit is gegaan – en die in 2025 zeker nog meer sprongen zal maken – is het vermogen van AI om de katholieke leer en kennis te gebruiken en te verspreiden op manieren die voorheen ondenkbaar waren.
De wereld is al gezegend met tools zoals CatéGPT, een chatbot die is ontworpen om nauwkeurige en grondige antwoorden te geven op vragen over de katholieke leer door zich te baseren op gezaghebbende documenten. Gebruikers hebben ook succes geboekt met seculiere AI-tools zoals NotebookLM van Google, dat realistisch klinkende podcasts kan genereren nadat het bronmateriaal van gebruikers heeft gekregen en dat kan worden gebruikt om lange katholieke documenten te analyseren en uit te leggen, zoals het slotdocument van de Synode over Synodaliteit.
Maar Longbeard, het bedrijf van Sanders, staat op het punt om in 2025 een nog grotere doorbraak te maken op dit terrein. Het bedrijf biedt al Magisterium AI, een generatief AI-product dat gericht is op het toegankelijker maken van de leer van de Kerk en katholieke inzichten door ervoor te zorgen dat gegenereerde antwoorden gebaseerd zijn op katholieke bronnen. En Vulgate AI, een krachtig bibliotheekplatform en een ander Longbeard-product, maakt de digitalisering en het behoud van bibliotheekcollecties op katholieke universiteiten al mogelijk, waardoor deze bronnen bruikbaar en toegankelijk worden voor een wereldwijd publiek.
Maar Sanders vertelde CNA dat zijn bedrijf voor 2025 de lat nog hoger legt.
Matthew Harvey Sanders, een ondernemer en oprichter van Longbeard, een bedrijf dat verschillende spraakmakende AI-tools ontwikkelt voor katholieke toepassingen, tijdens een uitzending van EWTN’s programma “Vaticano”. Beeld: Vaticano/EWTN
Sanders’ team ontwikkelt Ephrem, ’s werelds eerste katholieke taalmodel, dat getraind zal worden op het hele corpus van “katholieke kennis” – een taak die gemakkelijker gezegd dan gedaan is, aangezien een groot deel van de katholieke kennis in boekvorm is en veilig opgeborgen in bibliotheken of in het Vaticaan.
Sanders vertelde CNA dat het bedrijf in maart een geavanceerd robotsysteem in Rome in werking hoopt te hebben, genaamd de Alexandria Digitization Hub, die duizenden oude katholieke boeken en teksten zal scannen, waarvan er veel nog nooit eerder zijn vertaald, laat staan gedigitaliseerd.
Zodra het digitale kopieën heeft van elk stuk “katholieke kennis” dat ooit is geproduceerd, zal het Ephrem’s “training” erop voltooien en het gebruiken om Longbeard’s AI-tools krachtig te maken.
Het voordeel hiervan, aldus Sanders, is dat de AI een echt katholieke basis zal hebben voor zijn werking in plaats van te vertrouwen op seculiere AI-fundamenten zoals ChatGPT, die getraind zijn op diverse datasets met mogelijk conflicterende waarden en dus veel niet-katholieke informatie hebben binnengekregen, wat wil zeggen dat ze, als het aankomt op katholieke onderwerpen, soms dubieuze antwoorden geven.
Longbeard zal Ephrem beschikbaar maken voor katholieken om te gebruiken – om apps, producten en andere tools te maken – via zijn API (application programming interface), zei Sanders, wat betekent dat enorme hoeveelheden katholieke onderwijsdocumenten en boeken – 80.000 tot nu toe, met nog veel meer in het verschiet – toegankelijk zullen zijn voor iedereen met een internetverbinding en beschikbaar voor katholieken om op creatieve nieuwe manieren te gebruiken.
“Elk katholiek ministerie of organisatie die gebruik wil maken van AI, maar er zeker van wil zijn dat de AI gelovig is, kan bovenop ons bouwen”, legde hij uit.
‘AI-agents’: assisteren van priesters, katholieke opvoeders en anderen
Een veelgehoorde toepassing voor AI in de seculiere wereld is de komst van AI-agents – toepassingen die door gebruikers kunnen worden opgeroepen om taken uit te voeren zoals het bestellen van eten, het boeken van reizen en meer.
Sanders zei dat het bedrijf hoopt dat katholieken in het nieuwe jaar de platforms van Magisterium en Vulgate kunnen gebruiken om nuttige AI-agents te maken die taken kunnen uitvoeren ten dienste van de kerk.
Een gebedsapp zou bijvoorbeeld een AI-agent kunnen maken die gebruikers kunnen gebruiken om informatie op te zoeken over een heilige die in een gebedssessie wordt genoemd. Of een leraar zou het kunnen gebruiken om een gepersonaliseerd les- of begeleidingsplan te maken voor een student, waardoor de agent een “actieve partner wordt in het proces van theologie bedrijven”.
“Wat we proberen te doen is katholieken zoals leraren en priesters toegang geven tot AI-hulpmiddelen, in principe om hen te helpen het werk dat ze doen te versnellen, of het nu gaat om het voorbereiden van een preek of het voorbereiden van een les voor studenten enzovoort,” zei Sanders.
Natuurlijk is er maar een beperkt aantal dingen dat een niet-mens kan doen als het gaat om het assisteren van katholieken, vooral geestelijken – natuurlijk zullen AI’s nooit in staat zijn om bijvoorbeeld de biecht af te nemen of de mis te vieren of een ander katholiek sacrament toe te dienen.
Maar mensen die enthousiast zijn over AI hebben verschillende ideeën over hoe betrokken AI’s kunnen of moeten zijn bij het sacramentele leven van de Kerk. Zo zorgde een kunsttentoonstelling met AI in Zwitserland in november voor opschudding toen talrijke nieuwsberichten verkondigden dat een nieuwe kunstmatig intelligente “Jezus” was begonnen met het afnemen van de biecht bij mensen.
Hoewel hij in de biechtstoel was geplaatst, werd later duidelijk dat de AI-installatie bedoeld was voor gesprekken en niet voor biechtgesprekken (die alleen door een priester of bisschop kunnen worden gedaan en nooit in een virtuele omgeving) . Een theoloog van de Zwitserse parochie merkte echter op dat hij gelooft dat AI kan helpen bij de “pastorale” kant van het katholieke leven.
Sanders van zijn kant zei dat het werk van zijn bedrijf gaat over “het verbeteren van menselijke capaciteiten” om de Kerk te helpen, inclusief priesters, en niet bedoeld is om iemand te vervangen.
“Degenen onder ons die de sacramentele aard van de Kerk begrijpen, weten dat het een zeer belichaamde ervaring is. Je moet er fysiek bij zijn. Er is dus geen enkele mogelijkheid dat een AI deel kan uitmaken van de sacramentele economie. Dat gaat gewoon niet gebeuren.”
AI’s zijn (niet) ook mensen
Samen met het voorbehoud om AI’s niet te ver binnen te laten in de katholieke sacramentele setting, was er nog een ander punt dat alle drie de experts benadrukten: het belang om AI niet te antropomorfiseren (op mensen te laten lijken, red.) – met andere woorden, het te behandelen als het gereedschap dat het is en niet als vervanging voor echte menselijke interactie.
Helaas haalden talrijke berichten over mensen die zich te sterk aan mensachtige AI’s vastklampten de krantenkoppen van 2024, met als meest beruchte het verhaal van een 14-jarige jongen uit Florida die een ongezonde gehechtheid aan zijn chatbot-“vriendin” ontwikkelde en later zelfmoord pleegde.
Baggot benadrukte dat AI’s weliswaar “geweldige hulpmiddelen zijn die ten dienste kunnen worden gesteld van de menselijke waardigheid en menselijke bloei”, maar dat er reden is tot bezorgdheid over de verspreiding van “steeds menselijker AI-gezellen” waar eenzame mensen zich steeds vaker toe wenden.
“AI en andere technologie zouden ook een hulpmiddel en ondersteuning moeten zijn voor onze belangrijkste relaties met God en onze naasten. Zulke technologieën mogen nooit proberen deze belangrijke relaties voor menselijke bloei te vervangen of er afbreuk aan te doen,” vertelde Baggot aan CNA.
Pater Michael Baggot, LC, professor bio-ethiek aan het Pauselijk Atheneum Regina Apostolorum in Rome, tijdens een uitzending van “EWTN News in Depth”. Beeld: EWTN
“Helaas vervagen verschillende chatbot-gesprekspartners die beweren vrienden of zelfs geliefden te zijn, vaak dit belangrijke onderscheid. Ze kunnen gemaakt zijn met de goede bedoeling om eenzaamheid te verlichten, maar ze leiden vaak af van authentiek intermenselijk contact. Ze kunnen ook menselijke kwetsbaarheden uitbuiten en mensen op ongezonde manieren manipuleren.”
Hoewel enige erkenning van menselijke eigenschappen in machines natuurlijk is, merkt Baggot op dat het essentieel is om te onthouden dat mensen, in tegenstelling tot machines, niet alleen een vrije wil hebben, maar ook een uniek vermogen tot inzicht in betekenis en abstract denken.
“We missen kostbare kansen om Gods liefde te ontmoeten door middel van een empathische menselijke ontmoeting wanneer we verkeerde verwachtingen hebben van onze AI-tools,” zei Baggot.
“AI-systemen kunnen onze emoties niet begrijpen en delen omdat ze geen bewuste, levende menselijke uitvindingen zijn. Ze kunnen soms menselijk lijken en menselijke emoties nabootsen, maar missen een innerlijk bewust leven. AI-systemen kunnen nuttige informatie geven over zonden en deugden, maar ze weten niet hoe het is om je door verleiding heen te worstelen en bevrijding te vinden door genade.”
Larrey sloot zich aan bij Baggot door te zeggen dat het belangrijk is om te onthouden en te benadrukken dat AI-systemen, ondanks hun indrukwekkende mogelijkheden, geen betekenis begrijpen en slechts symbolen hanteren. Ze kunnen worden gebruikt om bepaalde taken met groot effect uit te voeren, maar men moet voorzichtig zijn om ze niet als echt menselijk te beschouwen – AI’s zijn niet in staat tot originele gedachten, maar werken eerder door patronen te herkennen in hun trainingsgegevens en deze toe te passen op nieuwe scenario’s. Daarnaast herhaalde hij dat hoewel een AI emoties kan nabootsen, die deze emoties niet echt ervaart.
ChatGPT, bijvoorbeeld, “simuleert begrip en wordt hier steeds beter in, maar dat betekent niet hetzelfde als begrijpen,” zei Larrey.
Kernenergie, medische doorbraken
Voor het trainen en gebruiken van AI is aanzienlijk meer rekenkracht – en dus meer elektriciteit – nodig dan voor conventionele computers, een probleem dat mensen die zich zorgen maken over de mogelijke gevolgen voor het milieu nu al dwarszit .
De heropleving van kerncentrales specifiek voor stroom voor AI kwam in 2024 in het nieuws toen bedrijven als Microsoft en Amazon stappen ondernamen om kerncentrales online te krijgen om hun nieuwste energievretende AI-projecten van stroom te voorzien, en er worden meer van dergelijke nucleaire projecten verwacht in 2025 en daarna.
Op zijn beurt zei Sanders dat omdat de ontwikkeling van AI de mogelijkheid heeft om veel maatschappelijke problemen op te lossen, hij gelooft dat de ontwikkeling van AI door moet gaan en dat er daarom een grote energiebron nodig is. Kernenergie voor AI is waarschijnlijk een goede oplossing, zei hij, omdat het “de veiligste manier is om een overvloed aan energie op schaal te bereiken.”
Een andere interessante toepassing van AI die relevant is voor de Kerk is de gezondheidszorg. Baggot zei dat hij een aanzienlijk potentieel ziet voor AI om de gezondheidszorg te verbeteren, met name om deze meer voorspellend, preventief en gepersonaliseerd te maken – AI-systemen kunnen bijvoorbeeld medische beelden zoals röntgenfoto’s, MRI’s en echo’s sneller en nauwkeuriger analyseren, en AI-gestuurde sensoren zouden medische problemen of zorgwekkende mentale gezondheidsindicatoren bij gebruikers kunnen detecteren.
Hij benadrukte echter dat AI een hulpmiddel moet zijn om het menselijke element in de gezondheidszorg te versterken, niet om dat te vervangen; hij sprak over het belang van de arts-patiëntrelatie en de behoefte aan menselijke empathie, die AI niet kan bieden.
“Deze digitale interacties moeten de gebruiker altijd sturen in de richting van interpersoonlijke ontmoetingen,” zei Baggot.
Jonah McKeownJonah McKeown is een schrijver en podcast producer voor Catholic News Agency. Hij heeft een Master’s Degree van de University of Missouri School of Journalism en heeft gewerkt als schrijver, als producent voor de publieke radio, en als videograaf. Hij is gevestigd in St. Louis.
Bron: What’s next for AI in 2025? Catholic experts weigh in | Catholic News Agency
Vertaling: EWTN Lage Landen (HR)
