Verkiezingsuitslag 2023: terug naar waar het echt over gaat (2/2)
Pater Elias Leyds c.s.j., Oisterwijk 29 November 2023
De wereld draait door, en de Nederlandse politiek draait dol. Linksom of rechtsom, het maakt niet meer uit. We dachten er met tolereren en praten wel uit te komen. Maar we zijn zo tolerant dat we niet meer weten wie wij zelf zijn. Daardoor zijn we niet alleen tolerant, maar ook rancuneus. En latent jaloers op andere culturen, ook al weten we die negatieve gevoelens te sussen door dure reizen te maken naar verre landen Daar zijn de mensen wel arm, maar toch ook nog mooi. En ze hebben nog een eigen identiteit. Daaraan kunnen we ons dan vergapen, zoals onze voorouders dat in de dierentuin deden. We komen als helden thuis, omdat we denken echt iets te hebben meegemaakt. Daarvan getuigen onze foto’s en selfies met authentieke andersgekleurde mensen. Maar iedere thuiskomst is toch weer een koude douche. De thuisbasis voor onze toeristische avonturen blijkt maar een heel klein landje te zijn, met veel exotische huisdieren, weinig kinderen en veel bejaarden. En bovendien, buiten de veilige en fotogenieke toeristische oorden wordt de wijde wereld steeds onbegrijpelijker en lijkt steeds gemener – alsof het ooit anders is geweest.
Waarom zijn andere volkeren niet zoals wij? Waarom maken ze toch oorlog over land, als je ook gewoon land kunt maken door wat water weg te pompen? En waarom hebben ze niet genoeg aan een eigen mening, eigen meubeltjes en leuke dingen doen? Waarom zou je offers brengen, als je met een spuitje of een pilletje aan je eigen leven een eind kunt maken, zo gauw het niet leuk genoeg meer is? “Voltooid leven” – is het leven niet al voltooid voordat het begonnen is? Hebben Darwin en Dawkins niet bewezen dat alles uit het Niets voortkomt? En als je voor Niets hebt geleefd, omdat het leven uit het Niets afkomstig is, waarom zou je dan niet het Niets mogen kiezen? Vrijer, zelfbewuster, authentieker kun je het niet maken: niets kiezen in de illusie dat je alles kiest. En waarom zit euthanasie nog steeds niet in onze ontwikkelingshulp? Geen gebrek aan ondraaglijk lijden in deze wereld, toch? We waren toch altijd een missieland? Vroeger verspreidden we het evangelie van het eeuwige leven, waarom niet nu het evangelie van het voltooide leven?
Helaas, we zijn vergeten ons af te vragen of onze afgod Vrijheid echt bestaat. Daarom ook wordt haar eredienst, met sneue spandoeken, laffe bivakmutsen en masochistische boetevieringen, waarin we ons vastplakken aan wegen en kunstobjecten, steeds onnozeler. De Zweedse profetes Greta straalt ook steeds minder. We zijn vergeten dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, niet op zichzelf staat, en dus geen afgod of god kan zijn. Je ontvangt haar, van anderen die ervoor geofferd hebben. Vervolgens bewijs je dat je vrij bent door te kiezen, en dat je je vrijheid waardig bent, door trouw te blijven. En tolerantie? Die bestaat niet, tenzij het een synoniem is voor respect. En respect heb je niet voor dingen, maar voor iemand die iemand is of probeert te worden. Respect krijg je niet vanzelf, en als je geen respect krijgt, dwing je het op de juiste wijze af. Om dat te doen hoef je geen ruzie te zoeken. De beproevingen komen vanzelf op je af, als ze niet al voor het oprapen liggen. Het leven is een strijd, een gevecht op leven en dood, om iemand te worden. En dat wordt je alleen door iets door te geven dat groter is dan jezelf. Door een hogere waarheid te horen die je vertaalt en verkondigt in eigen woorden. Door van een hemelreikende boom vruchten te eten en te delen met anderen. Door iets te zien dat je alleen kan aanwijzen door er voor te sterven.
Wat is het toch pech voor politici, dat ons leven niet wordt bepaald door politiek. En zelfs hun eigen leven heeft geen waarde door politiek alleen. In het verleden dachten machthebbers vaak dat ze hun identiteit ontleenden aan hun macht, en in enge verre barbaarse landen denken ze dat nog steeds. In ons nog veel engere beschaafde landje hebben we een meer onnozele variant van ijdelheid gekozen: niet onze macht, maar onze mening bepaalt wie we zijn. Nu zijn er gelukkig een aantal kleine partijen, waarin wordt geprobeerd om in plaats van mening of macht een menselijke maat en een menselijke rationaliteit terug te vinden. Ook al krijgen ze mijn stem niet, het is wel een ontwikkeling die me hoop geeft. Hun eigen hoop wordt nu zwaar beproefd, omdat de PVV, die lang heeft ingespeeld op rancunes en latente jaloezie, meer dan op rede, een groot deel van de stemmen heeft opgeslokt, die eerst op hun bord lagen. Maar er ligt ook een kans. Dit moest gebeuren. Dit moet zo zijn. Dit schept ruimte om wezenlijke waarheden te ontdekken. Niet in het verleden, maar in tijdloze principes, die voor onze voorouders betekenis gaven aan hun leven en zelfs aan hun sterven.
De grootste uitdaging van vandaag is dezelfde als die van alle tijden, de betekenis die ieder van ons aan zijn eigen leven moet geven. De waardigheid, die ons leven heeft en die nog verder kan groeien, is geen politieke, maar een morele. En ze komt niet uit onszelf, maar uit degene van wie we het leven en ons zijn hebben ontvangen – omdat Hij de Zijnde zelf is en vanuit zijn exclusieve licht het leven aan ons geeft. Wanneer we een antwoord formuleren zonder eerst naar het Woord te hebben geluisterd, geeft dat antwoord geen enkele betekenis aan ons leven – het is een ijdele mening. We kunnen net zo goed een boer laten.
Precies hier, in een polder vol boerende kikkers, ligt de grootste uitdaging voor dienaars in de Kerk. Of eigenlijk: het is hun plicht, en als ze die niet vervullen wordt hun bestaan volstrekt irrelevant, als zout dat zijn smaak verliest. Vandaag hoeven ze geen bruggen meer te bouwen, want er zijn geen oevers meer. Oeverloos bruggen bouwen, daartoe wordt niemand geroepen. Ze hoeven ook niet te wijzen op hoe mooi de christelijke cultuur was. Ze hoeven niemand mee te nemen naar prachtige monumenten die gelovigen gebouwd hebben en die nu het decor zijn van onze toeristische selfies. De reclames voor tandpasta, snelle auto’s en verre stranden zijn immers ook mooi, maar dat wil nog niet zeggen dat ze waar zijn. De stap van schoonheid naar waarheid wordt vaak in de lelijkheid van het lijden en in de duisternis van de dood gezet. Nee, de enige taak van dienaars in de Kerk is eenvoudigweg opnieuw de tijdloze principes van het geloof aan te geven, uit te leggen en toe te vertrouwen aan mensen die iemand willen worden. Die principes worden verwoord in de wetten van de natuur en in het verlossende Woord dat zich heeft opgeofferd en gestorven is op Golgotha. Onze voorouders hebben geloofd, geleefd en geofferd in dit licht dat ze slechts onvolledig konden zien, in de hoop door de dood in het volle licht binnen te gaan.
Wij zijn geschapen om met ons leven een antwoord op Gods Woord tastbaar vorm te geven. Wij zullen tegenover God, in zijn licht en in aanwezigheid van engelen en medemensen, verantwoording afleggen voor alles wat we kosteloos ontvangen hebben. En omdat we geschapen zijn om God te zien, betekent de keuze voor een eigen egocentrische kennis, ten koste van een kosteloos licht, een keuze om niets te ontvangen en niets door te geven. Het is een keuze om niet te leven en niet te kiezen, en dus om niet vrij te zijn. Het is een reis naar een gevangenis in de eenzame duisternis, waar je alleen selfies kunt maken – die overigens door niemand ‘geliked’ zullen worden. .
Dit is in feite de betekenis van de zonde: de bewuste keuze voor een kennis die ons opsluit in onszelf, in plaats van de bereidheid om een licht te zien dat ons vrij maakt. De dood is er een logisch, natuurlijk en onvermijdelijk gevolg van. Een rechtvaardige straf dus. Maar God kan de uitspraak van zijn gerechtigheid, het aanvankelijk laatste woord van zijn rechtvaardigheid, veranderen in een verlossend woord, waardoor alles wordt vernieuwd, een Woord met wie we de duivel zelf voorgoed kunnen verslaan. Het vleesgeworden Woord van God heeft zelf ook het kwaad gekend door de dood te ondergaan – om zo onze duisternis in een schaduw te veranderen en binnen te brengen in het licht van zijn heerlijkheid. Nu al kunnen wij in dat licht worden gezien. Dat is de tijdloze onveranderlijke waarheid die we telkens weer opnieuw mogen ontdekken, wat er ook om ons heen gebeurt. Zelfs als er dienaars van de Kerk zijn, die weigeren of te bang zijn om het aan te wijzen, kan hun Heer en Meester ons bereiken – Hij is immers de Almachtige; Hij heeft een identiteit die alles overstijgt: “Ik ben de Zijnde”.
‘Antwoord geven‘ op het woord dat in de wereld is gekomen, verantwoordelijkheid nemen, wordt pas echt interessant als je in de gevangenis zit in een ruig land als Litouwen, waar de erfenis van de Russische onderdrukking nog voelbaar aanwezig is. Lees hierover in het verslag van Pater Elias Leyds in zijn boekje ‘Antwoord mij’. Zie hier voor een introductie en hoe je het boekje kunt bestellen.
Deze column bestaat uit 2 delen. Wilt u het de eerste verhandeling van Pater Elias naar aanleiding van de de uitslag van de verkiezingen 2023 lezen? Klik dan hier
Wilt u meer bijdragen van pater Elias Leyds c.s.j. in de serie ‘Eens geschreven blijft gegeven‘ lezen of horen, zien? Klik dan hier.
231130 [XLS00, L000] |
