GESCHRIFTEN & KUNST: Een blik op de lezingen voor de 22e zondag in de gewone tijd van het jaar, 3 september 2023, door de ogen van de 19e-eeuwse schilder James Tissot.

John Grondelski; Blogs; 3 september 2023

Vorige week lazen we een heel belangrijk evangelie: Petrus’ belijdenis van Jezus’ goddelijkheid in Caesarea Filippi. Het vertelde ons niet alleen wie Jezus is, maar ook wat de Kerk en het pausschap inhouden. Het stelde ook dezelfde vraag aan ieder van ons: “Wie zeg jij” dat Jezus is?

Vorige week prees Jezus Petrus voor zijn bevestiging van wie Jezus is: “Gezegend ben je, Simon, zoon van Jona.” Deze week noemt Jezus Petrus “Satan”, een duivel.

Het is niet gewoon toeval dat deze twee zondagse evangeliën een week na elkaar worden gelezen. Ze kunnen ook niet los van elkaar worden gezien, omdat ze deel uitmaken van dezelfde tekst in Matteüs 16.

Petrus beleed Jezus als “de Christus”, de Gezalfde. Dat betekent niet, dat Petrus niet ook wat intellectuele bagage rond die term met zich meedroeg waarvan Jezus wilde dat hij die zou kwijtraken.

(Dat is één van de redenen waarom het evangelie van vorige week eindigt met Jezus die “zijn discipelen opdraagt aan niemand te vertellen dat Hij de Christus is”. Je zou denken dat hij, nadat hij Petrus “gezegend” had genoemd voor die bekentenis, het nieuws zou willen verspreiden. Maar Jezus is zich ervan bewust dat de term beladen was met bijbetekenissen (‘aangroeisels’)  waarvan hij hem wilde ontdoen. In Marcus wordt dit bevel te zwijgen het “Messiaanse Geheim” genoemd. Het wordt pas na de Verrijzenis opgeheven omdat – alleen in het licht van Golgotha en de Verrijzenis – Jezus begrepen kan worden op zijn voorwaarden, niet die van Israël).

Vers 21 van het Evangelie van vandaag laat vier woorden weg die het verbinden met het Evangelie van vorige week: “vanaf dat moment.” Precies op het moment dat Petrus verklaart dat Jezus de “Christus” is, begint Jezus te spreken over zijn naderende Lijden en Dood. Hij begint duidelijk te maken dat Gods Gezalfde “naar Jeruzalem moet gaan en veel moet lijden … gedood worden en op de derde dag weer worden opgewekt.”

Israël verwachtte dat God een Messias zou sturen, een “Gezalfde”. Het Israël van Jezus’ tijd was vol van die verwachting. Maar het idee van Israël over die Gezalfde was dat van een veroverende figuur, niet van een lijdende dienaar. Overwinning door lijden kwam niet in hun beeldvorming voor. En, als goede Joden van hun tijd, was dat ook niet het geval bij de apostelen.

Bovendien nodigt niemand opzettelijk lijden uit. Onze eigen tijd wil nauwelijks iets anders horen dan een “optimistische” boodschap. Dus in zekere zin is Petrus’ reactie – “God verhoede, Heer! Zoiets zal u nooit overkomen!” – begrijpelijk.

Maar het was niet Gods wil. En Jezus, erop uit om de wil van de Vader te volgen, zou zich niet van Gods wil laten afleiden. “Je denkt niet zoals God denkt, maar zoals mensen denken.”

Dit is dezelfde verleiding die de duivel in de woestijn voorlegde: “Doe de dingen volgens je eigen wil. Verander de rotsen in brood. Ga uit van Gods bescherming. Waarom zou je lijden wanneer ik je de wereld zal geven?”

Dan volgt een herhaling van de boodschap die we ongeveer twee maanden geleden in de evangeliën hoorden (hier en hier) over het opnemen van het juk van je kruis.”Wie zijn leven wil redden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij, zal het vinden.” Het paradoxale mysterie van het kruis is dat de enige manier om ons leven te behouden is om het los te laten. Hoe krampachtiger we dingen vastgrijpen, hoe meer ze ons ontglippen. Jezus leert ons deze les op Golgota: in liefde geeft de God-Mens zijn leven om het van de Vader terug te ontvangen op een nog meer verheerlijkte manier dan voorheen. God is trouw en nooit overtroffen in Zijn goedheid, maar Hij eist ons vertrouwen.

“Wat baat het een mens de hele wereld te winnen en zijn ziel te verliezen?” Dat was de vraag die Sint Ignatius voortdurend stelde aan de heilige Franciscus Xaverius. Deze laatste was van plan om alles te doen wat nodig was om succes in het leven te verzekeren. Als hij vandaag de dag nog zou leven, zou hij ongetwijfeld een indrukwekkend academisch cv hebben en zich aanmelden bij topuniversiteiten in plaats van de Universiteit van Parijs. Maar hij eindigde met Ignatius als kamergenoot – en Ignatius’ onophoudelijke vraag die uiteindelijk die van Christus was. Het veranderde uiteindelijk het leven van Francis Xavier. Dat leven beschouwen kan misschien het jouwe veranderen.

Het evangelie van vandaag is afgebeeld in kunst van de Fransman James Tissot.”Rétire-toi, Satan!”[Ga achter mij, Satan!) maakt deel uit van Tissots “Leven van Christus”.

Jezus verschijnt altijd in zuiver wit op schilderijen van Tissot. Petrus, in een gewaad met zwarte strepen, vormt een duidelijk contrast. Dat geldt ook voor hun lichaamshoudingen en handgebaren. Elk van hen is van de ander afgewend: Jezus weg van Petrus, met zijn hand hem en zijn advies duidelijk wegwuivend, maar Petrus, terwijl hij Jezus aankijkt, naar achteren deinzend, zijn boodschap over lijden afwijzend. Hun tegenstelling laat zien dat Jezus zich niet wil laten afleiden van de wil van de Vader en dat Petrus Jezus wil afbrengen van de weg van het lijden. Petrus wordt duidelijk “achter mij, Satan” gelaten. Hoewel Tissot er altijd naar streefde om zijn kleding en landschappen realistisch weer te geven (daarom bracht hij jaren door in het Heilige Land), mag je ook het theologische punt niet missen dat wordt gemaakt naast de grote rotshelling links: Petrus, de rots, is nu Jezus’ steen des aanstoots geworden.

Vier andere apostelen zijn getuigen van deze ontmoeting. Waarom vier? Misschien toeval of vereisten van het tafereel. Misschien een deel van de binnenste kern (vert.: van discipelen): Jakobus, Johannes, misschien broeder Andreas? Misschien omdat in het oude Israël een getuigenis berust op twee of drie getuigen.

Het schilderij maakt deel uit van de Tissot collectie in het Brooklyn Museum (hoewel weinig ervan wordt tentoongesteld).

John Grondelski

John M. Grondelski (Ph.D., Fordham)

John Grondelski:  John M. Grondelski (Ph.D., Fordham) is voormalig associate dean van de School of Theology, Seton Hall University, South Orange, New Jersey. Hij is vooral geïnteresseerd in moraaltheologie en het denken van Johannes Paulus II. Opmerking: Alle meningen die in zijn bijdragen in het National Catholic Register worden geuit, zijn uitsluitend die van de auteur.

Bron: Peter Rebukes Jesus — and Gets Rebuked Right Back| National Catholic Register (ncregister.com)

Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)

Wilt u nog meer lezen of horen van ‘John Grondelski’? Klik dan hier , of gebruik één van de andere ’tags’ boven- of onderaan dit artikel

230907 | [XLS000] |