De werkelijke betekenis van Kerstmis drong tot mij door toen ik – meen ik – zestien jaar was. Ik peinsde in de nachtmis over de woorden van Lukas. De evangelist begint met een precieze aanduiding van tijd en plaats: het was in de dagen van Caesar Augustus, in de tijd juist voorafgaand aan de tijd dat Quirinius landvoogd was. Het was in die tijd dat Jozef en Maria op weg waren van Nazareth naar Bethlehem. Keizer Augustus en Quirinius kom je ook elders in geschiedenisboeken tegen, en Bethlehem kun je op een landkaart aanwijzen. Wacht eens even, dit sprookjesachtig tafereel van het stalletje, de os en de ezel, herders en schapen en ook nog eens koningen, had niets met een sprookje van doen. In sprookjes is alles fictief: het gebeurde ‘lang geleden’ in een gefantaseerd land. Lukas beschrijft hier feitelijke gebeurtenissen. Hij is bloedserieus. Helemaal in het begin van zijn evangelie had hij ons al gemeld dat hij een nauwkeurig onderzoek heeft ingesteld naar hetgeen er allemaal voorgevallen is om een “ordelijk verslag” te schrijven. 

Nee, het Kerstverhaal is duidelijk geen verhaaltje met een moraaltje. Er is iets gebeurd! Maar er is meer. In diezelfde kerstnacht lezen we uit een wel heel oud boek. Zevenhonderd jaar voor de geboorte van het Kind waar Lukas het over heeft, had een zekere Jesaja al opgetekend dat er een kind geboren zou worden uit een maagd. En wat voor een kind. Een “wonderbare raadsman”. Een kind als raadsman. Wie vraagt er nu raad aan een kind? Maar Jesaja is gedecideerd. En daar houdt het niet mee op: een “Goddelijke held”. Je kunt een kind toch moeilijk heroïsch noemen. En een “vredevorst”. Dat kon je van Keizer Augustus in ieder geval niet zeggen. Deze despoot was met intriges en manipulaties aan de macht gekomen.  

Lukas somt de machtigen van die tijd op: keizer Augustus, koning Herodes, Quirinius, Pontius Pilatus, en dan ook nog eens de topmannen uit de religieuze wereld, Annas en Kajafas. Iedereen wist wie dat waren. Maar dan richt Lukas de schijnwerper op Maria en Jozef. Op wie? Maria en Jozef? Wie zijn dat dan? Uit Nazareth? Kan daar iets belangrijks vandaan komen? En toch is dat wat Lukas wil zeggen: je hoeft het heil niet te verwachte van Augustus en consorten. Maar wel van die twee eenvoudige mensen die op weg waren naar Bethlehem. Want daar zou het gebeuren. Daar werd het Kind geboren dat de wereld zou veranderen.  

Maar er is nog meer. Bij oude mythen en oude filosofen is de overheersende gedachte dat de tijd een eindeloze herhaling van gebeurtenissen is, alles draait eindeloos in een cirkeltje rond zoals de seizoenen of de beweging van de planeten en sterren. Altijd maar datzelfde patroon. Nietzsche en Sartre trokken daaruit de conclusie dat alles dus betekenisloos is, zinloos. In onze maatschappij heerst die sombere gedachte bij veel mensen. Alles is relatief, het leidt tot niks en uiteindelijk ga je dood. Dat was het dan.  

Maar de Bijbel zegt iets heel anders. Je ziet dat aan de beloften die gedaan worden. In de tijd van koning David wordt gezegd dat er een nakomeling zal komen die zal regeren voor eeuwig. Voor eeuwig? De tijd is aan de mensen, maar de eeuwigheid behoort aan God. Wat is dit voor een kind waarvan dit gezegd wordt. Eeuwen later zal de profeet Micha er nog eens aan herinneren. Dit kind, een zoon uit het geslacht van David, zal in Bethlehem geboren worden. En dit jonge paar dat op weg is, ja ze gaan naar Bethlehem. Waarom? Jozef moest zich laten inschrijven in de plaats waar hij geboren was. En dat was Bethlehem. Van deze Plaats wordt nadrukkelijk gemeld dat het de stad van David is!  En zo zien we dat de tijd niet in cirkeltjes ronddraait, maar dat de tijd zich ergens naar toe beweegt, dat de gebeurtenissen op elkaar betrokken zijn, dat de geschiedenis niet een aaneenschakeling van losse gebeurtenissen is, maar dat alles betekenis heeft: de geschiedenis rijmt! 

De geboorte van het Kind in de kribbe is een hoogtepunt in de geschiedenis. Hier is God zelf aanwezig. En die geschiedenis gaat door. Kennelijk is er een God die zich om ons bekommert! En wat geldt voor de geschiedenis, geldt ook voor ieder mensenleven. Nee, het is niet zinloos. Ja, het heeft betekenis. God heeft voor iedereen mens iets weggelegd. Dat gold voor Maria, dat gold voor Jozef. Het was nogal wat, wat er van hen gevraagd werd. Konden zij de consequenties overzien? Nee, natuurlijk niet. Maar ze stemden in. Dat geldt ook voor jou en voor mij. Er is iets moois voor je weggelegd. De dingen in jouw leven hebben allemaal betekenis. Doe maar waarvan je weet dat het goed is, niet uit eigenbelang, maar gewoon omdat het goed is. Dat is trouwens wat de hele bijbel uitstraalt: zoek niet het geluk voor jezelf, want dan zoek je je een ongeluk. Wat dan wel? Draag bij aan het geluk van een ander! Dan, en alleen dan zal het geluk je bekruipen. Kijk naar de heiligen. Ze hebben het allemaal ondervonden. Zij hebben de hoop altijd bewaard en uiteindelijk het geluk gevonden. Kerstmis is het feest van de hoop!  

Als dit Kind opgroeit, geeft Hij de leerlingen een missie: vertel het goede nieuws. De geschiedenis gaat door. Het begon met Abraham, Mozes, David. Toen al kreeg je aanwijzingen over het Kind. Vele profeten schreven erover en alles komt samen in dit Kind. Alles klopt. Het gaat verder. Die missie is nu aan de Kerk. Jij en ik maken daar deel van uit. Jij hebt daarin een taak . De parochies hebben daarin een taak . (Dat sommige parochies menen met Kerstmis hun kerken niet open te moeten stellen voor de eucharistievieringen vind ik werkelijk onbegrijpelijk. Er is altijd wel een modus te vinden om dit verantwoord te doen). Gezinnen hebben daarin een taak. EWTN Lage Landen wil daarin ook graag haar steentje bijdragen. Neem de uitdaging aan. Ook jouw leven leidt tot een einddoel. Ontdek wat jij kunt doen. Gebed, sacramenten en bijbel lezing helpen je hierbij. 

Tenslotte nog dit: Dit Kind wordt de koning van de vrede genoemd. We zijn nu meer dan 2000jaar verder. Vrede? Als ik het dagelijks nieuws zie, om me heen kijk en ook naar mezelf, is er dan wel iets veranderd? En toch, kijk eens naar al die mensen die het appèl van Jezus ter harte hebben genomen. Die geen kwaad met kwaad vergelden, die een ander het zijne gunden, die zich totaal opofferden voor anderen, die het goede doen, louter omdat het goed is. Kijk eens hoe zij het verschil maakten, hoe mensen veranderden doordat zij zich zo opstelden. Dat kun jij ook: maak het verschil; het kan! Daar rust zegen op. Dat gun ik iedereen van harte: vrede, echte vrede in je hart, in je hoofd, met je omgeving en met jezelf. Die vrede kan geen ander geven dan dit Kind in de kribbe. Zalig Kerstmis! En maak van 2021 Anno Domini (Jaar des Heren) 2021. 

+Rob Mutsaerts