Crisistoestand van Vaticaan met Duitse bisschoppen lijkt groter te worden
ANALYSE VAN HET NIEUWS: Terwijl de “Synodale Weg” in Duitsland voortschrijdt, en nauwlettend in de gaten gehouden wordt, zeggen geleerden in de V.S. dat een doortastender reactie van Rome nodig is.
News |Washington 8 April
Washington — “De situatie in Duitsland komt tot een hoogtepunt, en het is op een kritiek punt in het pontificaat van paus Franciscus,” vertelde Chad Pecknold aan het NCRegister. Chad is professor historische en systematische theologie aan de School of Theologie en Religieuze Studies aan de Katholieke Universiteit van Amerika.
Instrument van eenheid
“De paus is een instrument van eenheid, en onder zijn hoede zien we vertoningen van afwijkende meningen van Duitse bisschoppen die vergelijkbaar zijn met die we zagen in Duitsland in de 16e eeuw,” voegde Pecknold eraan toe. “De Synodale Weg is door het Vaticaan op alle mogelijke manieren ingeperkt, en Duitsland lijkt geen duimbreed toe te geven aan Rome.”
De belangrijkste stappen van de Heilige Stoel, merkten Pecknold en anderen op, volgden op het besluit van de Duitse bisschoppen in 2019 om verder te gaan met het Synodale Pad, een inspanning die aanvankelijk werd ingegeven door onthullingen van seksueel misbruik van priesters en bisschoppelijke doofpotaffaires. Maar toen het momentum voor verandering aan kracht won, verschoof de aandacht naar een lijst van voorgestelde “bindende” hervormingen die, indien goedgekeurd door de Duitse bisschoppen, in strijd zouden zijn met de kerkelijke leer over homoseksualiteit, oecumene, kerkorde, en de wijding van vrouwen tot het priesterschap. Een dergelijke stap van de Kerk in Duitsland zou kunnen leiden tot een schisma met Rome, aldus theologen die door het Register zijn benaderd.
Diep bezorgd over deze koerswijziging, schreef paus Franciscus in juni 2019 een krachtige brief van bezwaar aan de Duitse Kerk, waarin hij waarschuwde dat als zij op deze koers zouden doorgaan, hun aanpak zou resulteren in “het vermenigvuldigen en voeden van het kwaad dat het wilde overwinnen.”
In september 2019 schreef kardinaal Marc Ouellet, de prefect van de Congregatie voor Bisschoppen, aan kardinaal Reinhard Marx, toenmalig voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie, om te melden dat de juridische beoordeling van de ontwerpstatuten voor de synodevergadering door de Pauselijke Commissie voor Wetgevende Teksten vaststelde dat de handelingen geen bindend gezag hadden. Kardinaal Marx gaf aan dat de vergadering zou doorgaan zoals gepland. Andere latere waarschuwingen van het Vaticaan werden op dezelfde wijze genegeerd.
Recente ontwikkelingen
Op 15 maart vaardigde de Congregatie voor de Geloofsleer (CDF) van het Vaticaan een responsum uit dat de leer van de Kerk over verbintenissen tussen mensen van hetzelfde geslacht verduidelijkte en priesters verbood deze partnerschappen in te zegenen. De uitspraak en de begeleidende nota werden goedgekeurd voor publicatie door paus Franciscus en ondertekend door kardinaal Luis Ladaria, prefect van de CDF.
De richtlijn, die algemeen wordt geïnterpreteerd als een poging om het hervormingsprogramma van Duitsland te controleren, heeft een hele reeks kerkleiders in heel Europa ertoe aangezet de verduidelijking van de CDF aan te vechten. De meest prominente onder hen is kardinaal Christoph Schönborn uit Wenen, lid van de “raad van kardinalen” van paus Franciscus en van het CDF, en algemeen redacteur van de Catechismus van de Katholieke Kerk onder paus Johannes Paulus II.
Ondertussen heeft de publicatie vorige maand van de “Fundamentele Tekst”, het document dat de beraadslagingen in Duitsland leidt, nog meer ongerustheid gewekt, omdat de auteurs van het document beweren dat “er niet één waarheid van de religieuze, morele en politieke wereld is, en niet één vorm van denken die aanspraak kan maken op het ultieme gezag”.
Geloofsafval
In een reactie op de taal van de “Fundamentele Tekst” concludeerde George Weigel dat de vergadering het punt van “geloofsafval” had bereikt, en in een vorige maand gepubliceerde column drong hij er bij Franciscus op aan om de schade te beperken.
Net als Weigel betwijfelden de meeste katholieke geleerden met wie het Register contact opnam of het wel verstandig is dat het Vaticaan de Synodale Weg tot zijn einde laat uitspelen voordat er verdere stappen worden ondernomen. Maar ze waren het niet eens over de vraag of Franciscus rechtstreeks moet reageren of belangrijke Vaticaanse prefecten namens hem moet laten optreden.
“De eenheid van de Kerk staat op het spel”, zei pater Goran Jovicic, een Hongaars-Kroatische theoloog en canoniek jurist aan het St. Patrick’s Seminarie in Menlo Park, Californië.
Patrick Seminary in Menlo Park, Californië. “De paus moet een dialoog aangaan, maar hen ook uitnodigen om het katholieke geloof in het openbaar te belijden, omdat zij al publieke verklaringen hebben afgelegd,” zei pater Jovicic, die in Wenen heeft gestudeerd en kort aan de Universiteit van Erfurt in Duitsland heeft gedoceerd.
Als het Vaticaan niet snel handelt – zelfs niet zo ver dat het uitgesproken bisschoppen tot “recant” (het terugtrekken van gedane uitspraken) gebiedt, zei hij, “zou het voorbeeld van de Duitsers een uitnodiging kunnen zijn voor andere landen om zich bij hun inspanningen aan te sluiten.”
“We hebben van de protestantse reformatie geleerd hoe een schismabeweging aanhangers kan krijgen, voegde hij eraan toe, waarbij hij de overdracht van Maarten Luthers “95 stellingen” in de 16e eeuw traceerde via de publicatie ervan in de volkstaal. En vandaag de dag hebben de sociale media de verspreiding van teksten van theologische dissidenten “nog sneller” mogelijk gemaakt. “We hebben van de protestantse reformatie geleerd hoe een schismabeweging aanhangers kan krijgen, voegde hij eraan toe, waarbij hij de overdracht van Maarten Luthers “95 stellingen” in de 16e eeuw traceerde via de publicatie ervan in de volkstaal. En vandaag de dag hebben de sociale media de verspreiding van teksten van theologische dissidenten “nog sneller” mogelijk gemaakt.
Synodale druk van de Paus
Een meer gecompliceerde vraag die onder deze deskundigen tot heftige discussies heeft geleid, is of paus Franciscus de hoofdverantwoordelijkheid draagt voor de crisis in Duitsland die onder zijn toezicht in het centrum van de belangstelling is komen te staan. In het geding zijn de inspanningen van Franciscus om het opzetten van Synodes te bevorderen, met de mogelijkheid van meer autonomie voor nationale bisschoppenconferenties die de kerkelijke discipline en doctrine willen wijzigen.
“De neiging van het Duitse episcopaat om zichzelf te doorzien en te opereren vanuit een gevaarlijk buitensporige notie van autonomie ten opzichte van Rome, dateert al van voor Franciscus’ pontificaat,” vertelde E. Christian Brugger, een hoogleraar moraaltheologie aan het St. Vincent de Paul Regional Seminary in Boynton Beach, Florida, aan de NCRegister.
“Maar de aanhoudende drang van de paus naar ‘synodaliteit’ heeft ongetwijfeld een dekmantel verschaft aan de Duitsers om publiek te gaan en verder te gaan met hun afwijkende mening,” voegde Brugger eraan toe.
Congregatie voor Bisschoppen
Russell Shaw, de recente auteur van ‘Eight Popes and the Crisis of Modernity’, merkte echter op dat de voorgangers van Franciscus verantwoordelijk waren voor de benoeming van kardinaal Marx en andere hoge Duitse prelaten. Dus, zei hij, een volledige verantwoording van de crisis vereist een historisch overzicht van de relevante Vaticaanse prefecten van de Congregatie voor Bisschoppen, Duitse bisschoppen benoemd tot de congregatie, en apostolische nuntiussen die hebben bijgedragen aan de vorming van de huidige kerkleiding.
Tegelijkertijd zag Pecknold van de CUA een zilveren randje in de beroering die de Kerk doormaakt.
“Synodaliteit is in zekere zin verhelderend geweest,” merkte hij op, omdat het heeft blootgelegd “waar de echte verdeeldheid zit.”
Vaticanum II
“Onder Johannes Paulus en paus Benedictus XVI heb je een poging om de Kerk te centraliseren en veilig te stellen na alle omwentelingen van het [Tweede Vaticaans] Concilie. Dan geeft Franciscus veel ruimte aan de synodaliteit, en wat je merkt is dat de echte standpunten van de mensen naar voren komen, wat betekent dat je ze onder ogen kunt zien en ermee kunt omgaan.”
Pater Emery de Gaál, de voorzitter en professor in de departementen Dogmatische Theologie en Pre-Theologie aan de University of St. Mary of the Lake/Mundelein Seminary in het aartsbisdom Chicago, is een Hongaarse priester die geïnsemineerd is in het bisdom Eichstätt, Duitsland. Hij bracht een aanvullend punt naar voren met betrekking tot de ideologische tendensen in het postmoderne Westen die de verwachtingen voor het Synodale Pad hebben helpen bijstellen.
“Tijdens de reformatie en daarna hebben plaatselijke synoden, georganiseerd door Sint Charles Borromeus en andere bisschoppen, de katholieke kerk nieuw leven ingeblazen,” vertelde pater de Gaál aan het Register. Maar in een “postmoderne” context zou het veel moeilijker zijn om een soortgelijk “positief resultaat” te bereiken.
In Duitsland, zei hij, is de drang om de kerkelijke leer en praktijk te hervormen gevormd door seculiere ideologieën die de realiteit van de waarheid zelf in twijfel trekken en de apostolische traditie van de kerk herdefiniëren als een onderdrukkend systeem dat ten onrechte een mannelijke hiërarchie en geestelijkheid bevoordeelt. In deze context worden de heilige Schrift en de continuïteit van de Traditie “ondergeschikt aan het proces” van de Synodale Weg, die erop uit is zijn eigen bindende waarheid te genereren.
Wat betreft de werkdocumenten die de beraadslagingen in Duitsland begeleiden, merkte pater de Gaál op dat deze de algemene achteruitgang weerspiegelen in de aanvaarding van de leer van de Kerk over de sacramenten, in het bijzonder over hoe de genade de natuur vervolmaakt.
Veel moderne katholieken geloven “dat er geen kwalitatief verschil is tussen natuur en genade. En dit betekent dat de sacramenten slechts de inherente goedheid bevestigen die wij reeds bezitten; zij veranderen ons niet werkelijk ontologisch (in ons wezen),” zei hij.
Evenzo, voegde hij eraan toe, markeren de werkdocumenten het verval van het geloof in de realiteit zelf van de zonde, “op het persoonlijke niveau”. Sommige katholieken betwisten nu openlijk deze centrale leer, en hun primaire focus is de “eliminatie van de sociale zonde” geworden.
De administratieve praktijk van Duitsland
Pater de Gaál ging vervolgens na hoe de administratieve praktijken van de Kerk in Duitsland de basis hebben gelegd voor het Synodale Pad.
De Kerk in Duitsland is de rijkste ter wereld, dankzij de nationale ‘Kirchensteuer’, het kerkbelastingstelsel, waarmee lokale bisdommen worden gefinancierd. In 2017 ontving zij naar verluidt 6 miljard euro (7,2 miljard dollar) via dit systeem, hoewel een aanzienlijk deel van dit geld wordt gebruikt om katholieke instellingen en liefdadigheidsinstellingen in de derde wereld te ondersteunen.
In de jaren negentig, aldus pater de Gaál, begonnen de Duitse bisschoppen adviesbureaus in te huren om hun bisdommen te reorganiseren, en de kerkkantoren zijn gestroomlijnd, met een verbeterde bottom line. De salarisschalen voor diocesane geestelijken en lekenmedewerkers komen vaak overeen met die van ambtenaren en andere overheidsmedewerkers, merkte hij op, maar de “ijver voor evangelisatie is verloren gegaan”.
Paus Franciscus verwees naar de scherpe daling van het Duitse kerkbezoek in zijn brief van juni 2019 aan de bisschoppen van het land, waarin hij “Evangelizatie” beschreef als het “leidende criterium bij uitstek, waaraan we alle stappen kunnen herkennen die we geroepen zijn te nemen als een kerkelijke gemeenschap.”
Pecknold van het CUA ging nader in op het probleem van een grote en machtige kerkelijke bureaucratie.
“In Duitsland en Oostenrijk, waar een staatsbelasting rechtstreeks naar de kerken gaat, begint de institutionele kerk zich te gedragen alsof zij een klasse vertegenwoordigt in plaats van de belangen van de kerk”, aldus Pecknold. “Het is een elitaire klasse die rijk is en bepaalde sociaal-progressieve eisen heeft waaraan ze tegemoet willen komen. De bisschoppen voelen zich verplicht aan die klasse.”
“Het is ironisch,” voegde hij eraan toe, “dat dit gebeurt onder een paus die een paus voor de armen wil zijn.”
Broederlijke Correctie?
Terwijl Franciscus zijn volgende stappen afweegt, menen dezelfde deskundigen hier dat bisschoppen in het Westen ook een ondersteunende rol kunnen spelen door hun Duitse broeders broederlijk te corrigeren. Tot nu toe lijkt aartsbisschop Samuel Aquila van Denver de enige Amerikaanse bisschop te zijn die publiekelijk zijn “teleurstelling” heeft uitgesproken over de agenda van de Duitse bisschoppen, afgezien van kardinaal Raymond Burke. De Amerikaanse Conferentie van Katholieke Bisschoppen heeft niet gereageerd op een verzoek om commentaar met betrekking tot het Synodale Pad.
Maar pater Jovicic suggereerde dat kerkleiders in het hele Westen in de crisis getrokken zouden kunnen worden en gedwongen zouden kunnen worden om een standpunt in te nemen.
“Uiteindelijk zal het van elke bisschop afhangen of deze ideeën voet aan de grond krijgen, zei pater Jovicic. “Ik zie de Amerikaanse Conferentie van Katholieke Bisschoppen deze inspanning niet bewonderen, maar er zijn hier enkele bisschoppen die naar dit standpunt neigen. Het zou kunnen dat zij zullen proberen om dit beleid in hun bisdommen te implementeren.”
Joan Frawley Desmond Joan Frawley Desmond, is de hoofdredacteur van het Register. Zij is een bekroonde journaliste die veel publiceert in katholieke, oecumenische en seculiere media. Zij is afgestudeerd aan het Pauselijk Johannes Paulus II Instituut voor Studies over Huwelijk en Gezin en woont met haar gezin in Californië.
Bron: us-theologians-echo-fears-of-schism-in-catholic-church-in-germany
Keywoorden: Joan Frawley Desmond | Duitse bisschoppen conferentie | Duitse Katholieke kerk | Duitse synodale weg | George Weigel | Paus Franciscus| Schisma | Synodale Weg
Wilt u meer lezen over bijvoorbeeld de Duitse synodale weg? Klik dan hier, of klik één van de andere ‘tags’boven aan deze post.
