Kijken vanuit Hoop: Lessen van Twee Films Pasen 2024 Mgr.Rob Mutsaerts

The boy in the striped pyjama is een film over het wel en wee van een zoontje van een kampcommandant die naast een concentratiekamp woont. Een prachtige film die laat zien hoe onschuld in staat is het kwaad niet te zien. Dan is daar nog die andere film die zich eveneens afspeelt in een concentratiekamp in de Tweede Wereldoorlog: La vita è bella. Het gaat over een flierefluiter van Joodse komaf, een zeker Guido, die op een gegeven moment te maken krijgt met de fascisten. Op de verjaardag van zijn zoontje Gosé wordt het kleine gezin gedeporteerd en op transport gezet naar een concentratiekamp. In de ellende daar blijft Guido grappen maken om zijn zoontje Gosé mentaal overeind te houden. Zo maakt hij zijn  zoontje wijs dat deze reis een verjaardagskado is. Hij zegt dat het kamp een groot spellenkamp is. Wie de meeste punten haalt, wint de hoofdprijs. Een opvallende scène is die over de opkomst van het fascisme, als de kleine Gosé – hij kan nog maar net lezen – in een etalage een bordje ziet hangen: ‘Verboden voor joden en honden’ staat erop. Onmiddellijk vertelt zijn vader dat dit de gewoonste zaak van de wereld is. Hij zegt doodleuk dat er verderop een winkel is die geen Chinezen en kangeroes toestaat. “Aan welke dieren heb jij een hekel?”, vraagt hij aan zijn zoontje. “Aan spinnen”, antwoordt de jongen. Vader Guido vertelt zelf een hekel te hebben aan Westgoten en hij stelt voor op hun eigen winkeltje het bordje te hangen: ‘Verboden voor spinnen en Westgoten’.

En zo gaat het maar door. Een krankzinnige situatie, want dat is een concentratiekamp. Maar maakt hij het door zijn bizarre humor minder krankzinnig? Bedriegt hij zijn zoontje?

Ik denk dat hij juist duidelijk maakt hoe krankzinnig het is. Dat is ook de vraag die heel de film stelt: hoe komt het dat er krankzinnige dingen gebeuren tussen mensen?

Kunnen we anders tegen het leven aankijken? Dat is de vraag die ik u op deze 1e paasdag wil stellen. Vader Guido zag in alles – zelfs in een concentratiekamp – een kans om de gebeurtenissen om te keren, om ze te vertalen naar een werkelijkheid die voor zijn zoontje nodig was om te leven. Want die krankzinnige wereld waarin wij leven, dat kan toch niet alles zijn? Kun je er op een andere manier naar kijken? Wat in de film een knap geconstrueerd verhaal is, heeft Jezus in werkelijkheid laten zien. Hij kijkt anders tegen de dingen aan en laat zien dat wat wij vaak niet zien, dat dat de werkelijkheid is. Het is wonderlijk hoe bij Jezus alles in een ander perspectief, in een ander licht wordt geplaatst. Bij Hem gaan doden leven (Lazarus), gaan blinden zien (Bartimeus), gaan doven horen en stommen spreken, komen lammen en kreupelen in beweging, … komt er leven in wie dood was. Het meest wonderlijke is dat dit niet zomaar mooie verhalen zijn, maar realiteit, opgetekend door ooggetuigen.

Mensen die zelf ten diepste het leven kwijt zijn, komen tot krankzinnige dingen. Maar het kan ook anders. En het is Jezus die het laat zien. Van een corrupte belastinginner, maakt Hij een rechtschapen man (Mattheus). In een man die dood en verderf zaait, haalt Hij het beste naar boven en die wordt uiteindelijk zijn trouwste apostel (Paulus). Door Hem zijn die mensen anders in het leven gaan staan,… andere mensen geworden. Zeker, ze leefden nog steeds in diezelfde wereld, maar gingen tegen diezelfde wereld anders aankijken. Net zoals Guido in die film, maar dan in het echt. Ook tegen het ellendige nieuws van elke dag, zelfs tegen ellendige ziekten die je kunnen treffen, kun je anders aankijken. Zoals ernstig zieken dat soms op wonderlijke wijze kunnen. Maar het blijft wat mij betreft wonderlijk dat in zulke omstandigheden soms ook het beste in mensen naar boven kan komen: zachtmoedigheid, wijsheid, geduld, kracht, overgave.

Zoals Christus de dingen om kon draaien om ze in het juiste perspectief te zetten. Niet als doekje voor het bloeden, maar als realiteit. Zo mogen ook wij wonderlijke dingen ontdekken. Je ontdekt dan dat het leven altijd de moeite waard is, hoe moeilijk die omstandigheden ook zijn. En hoe tegenstrijdig soms ook. Trouwe bidzielen hebben ondervonden dat je weliswaar niet krijgt waar je om vraagt, je krijgt wel alles wat je nodig hebt. Dat is raar, maar ook waar. Moeder Teresa was niet dankbaar voor alle ellende. Wel dat zij er iets aan kon doen. Dankbaar voor de velen die mee wilden helpen. Pasen maakt duidelijk dat je anders naar het leven kunt kijken, zoals Guido, zoals moeder Teresa, zoals zovelen. Het leven is kostbaar. Laat Gods licht erover schijnen, en de aanblik wordt anders. Ik zeg niet: gemakkelijker. Wel anders, totaal anders. Dat is eigenlijk het centrale thema in de bijbel, van de eerste tot de laatste bladzijde, is het keren van de kansen als je er anders naar durft kijken, met een blik zoals Jezus naar mensen keek.

Ik wens u van harte een zalig Pasen. Laat het licht van de paaskaars over u schijnen!

Namens alle EWTN Lage landen medewerkers

+Rob Mutsaerts

Mgr. Rob Mutsaerts is hulpbisschop Bisdom ‘s-Hertogenbosch, referent van de Nederlandse bisschoppenconferentie voor zowel Jeugd en Jongeren als Catechese 

Mgr.Rob Mutsaerts and Pieter Proost in Oisterwijk (maart 2024) – (c) @PausPieter

Wilt u het Paas-interview horen/zien dat in Oisterwijk door de katholieke jongere Pieter Proost is opgenomen? Zie hiervoor zijn youtube kanaal @PausPieter 

Wil u meer lezen of horen over Mgr.Rob Mutsaerts ‘helder en hartelijk’? Klik dan hier.

Wil u meer lezen over ‘Mgr.Rob Mutsaerts en de blog ‘Paarse Pepers’? Klik dan hier.