Kardinaal Willem Eijk, arts en lid van de academie, wees de steun krachtig van de hand en zei dat hulp bij zelfdoding en euthanasie beide “dezelfde morele verantwoordelijkheid” met zich meebrengen voor het uitvoeren van een levensbeëindiging.
Edward Pentin; Vaticaan; 21 februari 2022
VATICAANSTAD – Twee leden van de Pauselijke Academie voor het Leven van het Vaticaan zijn onder vuur komen te liggen voor het openlijk aandringen op steun voor hulp bij zelfdoding als een tactiek om de legalisering van vrijwillige euthanasie in Italië te voorkomen.
De jezuïet pater Carlo Casalone, professor in de moraaltheologie aan de Pauselijke Gregoriaanse Universiteit, stelde een dergelijke benadering voor, die volgens critici, in een artikel van 15 januari in het tijdschrift van de jezuïeten La Civilta Cattolica – een tijdschrift waarvan de artikelen worden goedgekeurd door het Staatssecretariaat-, volledig in strijd is met de leer van de Kerk (klik hier om het NCR artikel over deze omstreden kwestie te lezen).
Zijn gezichtspunt werd gesteund door mede-academielid Marie-Jo Thiel, hoogleraar ethiek aan de universiteit van Straatsburg, die op 31 januari in de Franse krant Le Monde schreef, dat de suggestie van pater Casalone een teken was van een bredere verandering in het standpunt van de Kerk.
Pater Casalone, een arts die ook aan het hoofd staat van de Kardinaal Carlo Martini Stichting, schreef zijn artikel voorafgaand aan een besluit van het Italiaanse Constitutionele Hof over het al dan niet houden van een referendum over euthanasie in het land.
Het hof had in 2019 al hulp bij zelfdoding onder zeer specifieke en welomschreven voorwaarden gelegaliseerd, maar dat leidde ertoe dat voorstanders van euthanasie campagne voerden voor een landelijk referendum over vrijwillige euthanasie.
Hun campagne belandde deze maand bij het Grondwettelijk Hof, gesteund door een petitie met 1,2 miljoen handtekeningen van voorstanders van euthanasie, veel meer dan de 500.000 die nodig zijn om een volksstemming te houden waarbij de bestaande wetten worden gewijzigd.
Maar het Hof verwierp het verzoek op 15 februari en oordeelde dat een referendum “ontoelaatbaar” was en dat een wijziging van het strafrecht van het land om vrijwillige euthanasie toe te staan niet zorg zou dragen voor “de minimale grondwettelijk vereiste bescherming van het menselijk leven in het algemeen, en in het bijzonder met betrekking tot de zwakken en kwetsbaren”.
Bij medisch begeleide zelfdoding maakt iemand met een terminale ziekte of ongeneeslijke aandoening op eigen verzoek een einde aan zijn leven met een dodelijke dosis medicijnen; vrijwillige euthanasie staat wettelijk toe dat een arts een patiënt die lijdt aan een ongeneeslijke en pijnlijke ziekte of in een onomkeerbaar coma ligt, met toestemming van de patiënt doodt.
Pater Casalone betoogde in zijn artikel, dat het geven van een “algemeen negatief oordeel” over wetgeving die oproept tot vrijwillige euthanasie, het risico zou inhouden “het referendum te bevoordelen” en het doel ervan te legaliseren.
Hij stelde daarom voor zich te beroepen op het principe van “onvolmaakte wetten”, waarbij het in sommige gevallen geoorloofd is, dat een katholiek politicus voor een wet stemt die een reeds aangenomen wet beperkt die in strijd is met de leer van de Kerk, bijvoorbeeld door te stemmen voor het terugbrengen van de wettelijke periode voor abortus van 24 naar 16 weken.
In dit geval meende hij dat dit principe ook van toepassing zou kunnen zijn op hulp bij zelfdoding, een zogenaamd minder kwaad, om het grotere kwaad van vrijwillige euthanasie te voorkomen – een suggestie die ook op enige sympathie leek te kunnen rekenen van de kanselier van de Pauselijke Academie voor het Leven, Mgr. Renzo Pegoraro.
“We bevinden ons in een specifieke context, waarin een keuze moet worden gemaakt tussen twee opties, waarvan geen van beide – hulp bij zelfdoding of euthanasie – het katholieke standpunt vertegenwoordigt,” zei Mgr. Pegoraro tegen de Franse katholieke krant Le Croix, eraan toevoegend dat hij geloofde dat enig soort wet een uitgemaakte zaak was.
Mgr. Pegoraro, die ook arts is, zei dat, van de twee mogelijkheden, “hulp bij zelfdoding de mogelijkheid is die misbruik het meest aan banden legt, omdat het gepaard zou gaan met vier strikte voorwaarden: de persoon die om hulp vraagt moet bij bewustzijn zijn en in staat zijn om dit vrijelijk te uiten, een onomkeerbare ziekte hebben, ondraaglijk lijden ervaren en afhankelijk zijn van levensondersteunende behandeling zoals een beademingsapparaat.”
Maar kardinaal Willem Eijk, eveneens gediplomeerd arts en lid van de academie, wees de suggestie en argumentatie van pater Casalone krachtig van de hand.
De kardinaal-aartsbisschop van Utrecht in Nederland betoogde, dat er “geen significant moreel verschil” is tussen medisch begeleide zelfdoding en vrijwillige euthanasie, “noch van de kant van de patiënt, noch van die van de arts,” aangezien beide “dezelfde morele verantwoordelijkheid” met zich meebrengen voor het uitvoeren van de levensbeëindiging.
De kardinaal vertelde het Register dat, door hulp bij zelfdoding toe te staan, “men gehouden is om ook euthanasie toe te staan,” en daarom is het argument dat, door de wetgeving van hulp bij zelfdoding toe te staan, men de wetgeving van euthanasie zou kunnen verhinderen “onzinnig.”
“Men zou eenvoudig en automatisch de weg vrijmaken voor het legaliseren van euthanasie, omdat het ethische verschil tussen beide niet significant is,” zei hij.
Kardinaal Eijk verwierp in dit geval ook het “onvolmaakte-wetten”-argument. Hij wees erop dat dit principe door paus Johannes Paulus II in zijn encycliek Evangelium Vitae (73) (voor Nederlandse versie klik hier) aan de orde werd gesteld in de context van het beperken van abortus, maar voegde eraan toe dat “stemmen voor een wet die medisch begeleide zelfdoding toestaat, geenszins een beperking inhoudt tot het legaliseren van euthanasie”.
“Integendeel,” zei hij, “legalisering van medisch begeleide zelfdoding maakt automatisch de weg vrij voor legalisering van euthanasie als de volgende logische stap, want er bestaat geen significant moreel verschil tussen medisch begeleide zelfdoding en euthanasie.”
Jacopo Coghe, vice-voorzitter van de Italiaanse pro-life groep Pro Vita & Famiglia Onlus, was het ermee eens dat “het niet moreel is om wetten op euthanasie of hulp bij zelfdoding te begunstigen. Punt.”
Hij voegde eraan toe, dat degenen die daar anders over denken “ingaan tegen herhaalde waarschuwingen van paus Franciscus en de Congregatie voor Leken, Gezin en Leven.” Coghe vertelde ook aan het Register, dat het argument van pater Casalone een “illusoire benadering” is die niet in staat zal blijken “sociale druk of gerechtelijk ingrijpen te doorstaan,” zoals is gebleken bij andere, soortgelijke, wetgeving.
De juiste handelwijze, aldus Coghe, is “altijd te evangeliseren”, Gods liefde aan de wereld te verkondigen, “die zin geeft aan het leven en het altijd waardevol maakt”. Hij voegde eraan toe, dat de “kerkelijke urgentie” niet gaat over “of, dan wel hoe, wetten voor hulp bij zelfdoding moeten worden aangenomen, maar om miljoenen ongeïnformeerde, misleide en verloren gelovigen te helpen omgaan met de veranderende tijden en de crises waarmee ze geconfronteerd worden”.
De publieke verklaringen van pater Casalone en Thiel ten gunste van wetgeving voor hulp bij zelfdoding hebben andere leden van de academie “verontrust”, zei Jean-Marie Le Méné, voorzitter van de Lejeune Stichting. De organisatie is genoemd naar Jérôme Lejeune, de oprichtingsvoorzitter van de academie.
Le Méné, die ook lid is van de academie, bekritiseerde zijn twee medeleden in een commentaar in het Franse dagblad Le Figaro, zeggende dat “het één ding is voor mensen om hun persoonlijke mening te uiten; het is iets heel anders om hun posities te gebruiken om de Pauselijke Academie voor het Leven officieel te binden.” Bovendien zei hij dat het “ook niet uitmaakte” dat andere leden niet waren geraadpleegd, aangezien de academie dergelijke standpunten die in strijd zijn met het leergezag van de Kerk niet kan steunen.
Hij sloot zich ook aan bij de afwijzing door kardinaal Eijk van de toepassing van artikel 73 van Evangelium Vitae in dit geval, omdat het volgens hem een kwestie zou zijn van “het opzettelijk in werking stellen van een slechte wet om een toekomstige wet, die nog slechter zou zijn, te voorkomen”.
“De wet die men wil voorkomen, zal uiteindelijk nog sneller worden aangenomen”, waarschuwde hij. “Niets en niemand zal de uitbreiding van de aanvankelijke overtreding verhinderen, die de geneeskunde uitnodigt om de dood te veroorzaken.”
In een commentaar aan het Register zei Le Méné, dat er “geen reden is om te denken dat deze leer kan worden veranderd” en dat het verbod op doden “grotendeels dateert van voor het christendom; het is een kwestie van natuurlijke moraliteit”. Stemmen voor een immorele wet, zo zei hij, “kan nooit de keuze van een christen zijn,” en als de academie “in de val van het minste kwaad [zou] trappen, zou [dat] haar haar rechtvaardiging doen verliezen.”
Le Méné bekritiseerde Thiel ook, omdat ze in haar artikel publiekelijk had verklaard dat ze lid was van de academie. Leden van de academie zijn gebonden aan haar statuten, met name artikel 5 §5(b), waarin staat dat academici zich moeten “verbinden tot het bevorderen en verdedigen van de beginselen die verband houden met de waarde van het leven en de waardigheid van de menselijke persoon, geïnterpreteerd op een wijze die in overeenstemming is met het leergezag van de Kerk”.
Le Méné zei, dat het ondersteunen van wetgeving ten gunste van hulp bij zelfdoding “een verlaten” is van een dergelijk voorschrift.
Le Méné zei dat dergelijke incidenten vermeden zouden kunnen worden, als er meer samenwerking zou zijn tussen academici en er gezamenlijk besloten zou worden welke werken “het waard zijn om gepubliceerd te worden en welke niet.”
Het Register heeft de Pauselijke Academie voor het Leven gevraagd of zij commentaar wilde geven op de klaarblijkelijke schending van de statuten van de academie, en of er maatregelen zouden worden genomen om dergelijke uitspraken in de toekomst te voorkomen, maar zij heeft niet geantwoord.
In een verklaring van 18 februari juichte de academie de beslissing van het Constitutionele Hof van 15 februari “van harte toe” en zei zij dat een referendum “de weg naar euthanasie zou hebben vrijgemaakt”. De academie verklaarde ook, dat zij “de leer van de katholieke kerk opnieuw benadrukt, de waarde en het respect voor elk menselijk leven bevestigt, tegen zelfdoding is, dus ook tegen hulp bij zelfdoding, zoals herhaaldelijk door de paus in herinnering is gebracht”.
Le Méné vertelde het Register op 18 februari, dat hij de beslissing van de rechters respecteerde, en voegde eraan toe dat hij niet dacht dat het hof “het artikel van pater Casalone nodig had om te begrijpen dat het referendum over de doodslag op een daarmee instemmende persoon waanzin was en dat het verworpen moest worden”.
Maar hij voegde eraan toe dat, bij afwezigheid van een referendum, het parlement toch zal proberen er wetgeving voor te maken, en dat het artikel van pater Casalone “een rechtvaardiging biedt om die te laten aannemen.”
Edward Pentin
Edward Pentin begon zijn verslaggeving over de Paus en het Vaticaan bij Vatican Radio voordat hij de correspondent voor Rome werd voor EWTN’s National Catholic Register. Hij heeft ook verslag gedaan over de Heilige Stoel en de Katholieke Kerk voor een aantal andere publicaties waaronder Newsweek, Newsmax, Zenit, The Catholic Herald, en The Holy Land Review, een Franciscaanse publicatie gespecialiseerd in de Kerk en het Midden Oosten. Edward is de auteur van The Next Pope: The Leading Cardinal Candidates (Sophia Institute Press, 2020) en The Rigging of a Vatican Synod? An Investigation into Alleged Manipulation at the Extraordinary Synod on the Family (Ignatius Press, 2015). Volg hem op Twitter op @edwardpentin.
Keywoorden: | Abortus | congregatie voor leken gezin en leven | Edward Pentin | Encycliek Evangelium Vitae | Euthanasie Humanae Vitae | Jacopo Coghe | Jean-Marie Le Méné | Kardinaal Willem Eijk | Lejeune Stichting | Mgr. Renzo Pegoraro | NCRegister | Pater Carlo Casalone s.j | Paus Franciscus | Pauselijke Academie voor het Leven | Pro Vita & Famiglia Onlus | Pro-Life | Prof. Marie-Jo Thiel | Waardigheid van het leven |
Wilt u meer lezen over bijvoorbeeld ‘Het pauselijk instituut voor het leven‘, het resultaat van een reorganisatie van Paus Franciscus van de oude JPII academie voor huwelijk en gezin? Klik dan hier of gebruik een van de ’tags’ boven aan het artikel
