Demografische crisis vormt een grotere bedreiging voor het Westen dan ooit tevoren, waarschuwt geleerde. Volgens Mads Larsen heeft het 20e-eeuwse feminisme een ongekende vruchtbaarheidscrisis veroorzaakt – ‘erger dan de Tweede Wereldoorlog, erger dan de Zwarte Dood’.
11 maart 2025
Het werk van Mads Larsen valt op in een academische wereld die de neiging heeft om van klimaatverandering en overbevolking de ultieme horizon van westerse prioriteiten te maken. In tegenstelling tot deze populaire theorieën beweert de Noorse geleerde dat een groot deel van de moderne wereld, in de eerste plaats het Westen, bezig is met niets minder dan een gedwongen mars naar zelfvernietiging, bij gebrek aan een levensvatbaar geboortecijfer.
In feite roept de onbetwistbare constatering dat de vruchtbaarheidscijfers in Europa, Noord-Amerika en andere ontwikkelde regio’s zijn gedaald, dringende vragen op over de duurzaamheid van deze samenlevingen, zowel sociaal als economisch. Wat zijn de onderliggende oorzaken van deze crisis? Kan deze worden omgekeerd of zijn we getuige van een onomkeerbare maatschappelijke transformatie?
Dit zijn allemaal vragen die Larsen uitgebreid behandelt in zijn recente boek ‘Stories of Love from Vikings to Tinder: The Evolution of Modern Mating Ideologies, Dating Dysfunction, and Demographic Collapse‘, waarin hij ingaat op de historische en culturele verschuivingen – van het verval van op verwanten gebaseerde structuren, de opkomst van kerngezinnen tot de seksuele revolutie van de jaren zestig – die hebben geleid tot de huidige demografische ineenstorting, waarbij hij stelt dat de ongekende vrijheid van vrouwen in hedendaagse westerse samenlevingen de belangrijkste drijfveer is.
Zijn recente boek is verkrijgbaar via Routledge Publishing. (Foto: geschonken door derden)
Larsen is een letterkundige geleerde die evolutionaire perspectieven gebruikt om culturele verandering te bestuderen. Hij heeft een doctorsgraad en een master (Master of Fine Arts) van de Universiteit van Californië in Los Angeles en is momenteel onderzoeker aan de Universiteit van Oslo in Noorwegen.
In dit interview met The Register bespreekt hij het historische traject dat heeft geleid tot de huidige vruchtbaarheidscrisis – waar het christendom volgens hem niet los van staat – en de mogelijke oplossingen, variërend van beleidsinterventies tot kunstmatige intelligentie.
In uw boek kijkt u kritisch naar de afgelopen eeuwen om de demografische crisis in het Westen te analyseren. Wat is vanuit uw perspectief de belangrijkste oorzaak van deze crisis?
De belangrijkste reden voor onze demografische ineenstorting is dat wij de eerste samenlevingen in de menselijke geschiedenis zijn met “vrije vrouwen”. Vanuit evolutionair perspectief is dit wat we “individuele partnerkeuze” noemen. In alle samenlevingen hebben verschillende gradaties van een gearrangeerd huwelijk de overhand gehad tot rond 1968, toen, na een proces van 800 jaar – dat ik bespreek in mijn boek – individuele partnerkeuze universeel werd doorgevoerd in zowel korte- als langetermijnmarkten. Dit is een historisch uniek systeem dat pas ongeveer een halve eeuw bestaat.
Bij elke drastische culturele verandering moeten we er ook voor zorgen dat de voortplanting niet wordt gesaboteerd. Als we dat niet doen, zal de samenleving zichzelf niet in stand houden en zullen deze culturele verschuivingen zelf niet standhouden. In wezen hebben we de eerste echt vrije vrouwen gecreëerd, maar we hebben onze maatschappij er nog niet op aangepast om deze vrijheid te integreren met voldoende mate van voortplanting. Vanuit feministisch perspectief is slechts de helft van het werk gedaan. Maar als we willen dat individuele partnerkeuze en vrouwenvrijheid nog een eeuw of langer blijven bestaan, moeten we de tweede helft van de uitdaging voltooien: ontdekken hoe we een evenwicht kunnen vinden tussen vrijheden van de vrouw en demografische duurzaamheid.
Als de vruchtbaarheid niet toeneemt, dreigen deze samenlevingen te verdwijnen en blijven alleen die samenlevingen over met duurzame geboortecijfers – zoals delen van Afrika, het Midden-Oosten en bepaalde Aziatische landen. Dit zijn allemaal samenlevingen met zeer verschillende benaderingen van de vrijheden van vrouwen.
Hoe werd het Westen de eerste samenleving die vrije vrouwen creëerde?
Ongeveer duizend jaar geleden onderging het Westen een unieke transformatie. Gedurende de landbouwperiode waren menselijke samenlevingen gestructureerd rond hechte verwantengroepen. Het individu was ondergeschikt aan de collectieve eenheid van verwanten, die werd ondersteund door polygyne huwelijkstructuren (waarin een man meerdere vrouwen heeft, -red.).
Maar door een lang en complex proces, met als hoogtepunt de Gregoriaanse Hervormingen, nam het Westen afscheid van deze op verwanten gebaseerde groepen. We gingen over op een feodaal systeem met kernfamilies en levenslange monogamie. Dit zette een eeuwenlang proces van toenemende individualisering in gang, dat tot op de dag van vandaag voortduurt. Ik beweer dat het diepste onderliggende verlangen van het Westerse individu nooit simpelweg stemrecht of de mogelijkheid voor vrouwen om in kantoren te werken was. In plaats daarvan was dit het fundamentele verlangen om de mogelijkheid te hebben om je eigen partner te kiezen. De voorwaarden om deze vrijheid te ondersteunen bestonden echter niet tot de jaren 1960, toen twee belangrijke factoren zich gingen voordoen: de welvaart na de Tweede Wereldoorlog, waardoor individuen financieel beter in staat waren om te gaan met scheidingen, en de anticonceptiepil, die seksuele relaties loskoppelde van voortplanting.
Naast deze materiële veranderingen ontwikkelde zich de ideologie van “confluente liefde” – het idee dat relaties gebaseerd moeten zijn op persoonlijke voldoening in plaats van verplichtingen – al sinds de jaren 1700 in de Westerse cultuur. Het was echter pas in de 20e eeuw dat het op grote schaal toepasbaar werd.
Sommige vooraanstaande geleerden, zoals de Amerikaanse socioloog Rodney Stark, beweren dat de eerste stappen van vrouwen op weg naar emancipatie juist begonnen met het christendom, dat vrouwen met name het recht gaf om voor het celibaat te kiezen en het huwelijk te weigeren. Bent u het daarmee eens?
Absoluut. Het christelijke kader introduceerde zeker concepten die de traditionele op verwantschap gebaseerde structuren uitdaagden. Maar hoewel het christendom de basis legde voor meer vrouwelijke autonomie, is de crisis die we nu doormaken een veel latere ontwikkeling. De fundamentele verschuiving vond plaats toen de materiële omstandigheden van de samenleving eindelijk op één lijn kwamen met de al lang bestaande culturele aspiraties voor individuele partnerkeuze. De vrijheid van vrouwen vandaag is gedeeltelijk het resultaat van deze historische processen, maar de volledige implementatie ervan vereiste economische en technologische vooruitgang die pas halverwege de 20e eeuw werd bereikt.
De demografische winter in Europa, de VS en Canada wordt aangetoond door een aantal betrouwbare studies en cijfers. Hoe ernstig is de situatie volgens u?
Het is de ernstigste uitdaging waar het Westen ooit voor heeft gestaan. Het is erger dan vulkaanuitbarstingen, erger dan de Tweede Wereldoorlog, erger dan de Zwarte Pest, erger dan welke klimaatcrisis dan ook.
We hebben al die enorme uitdagingen uit het verleden doorstaan. Ik garandeer je, met wiskundige zekerheid, dat we dalende vruchtbaarheid niet zullen overleven. Als we niets doen, zullen geboortecijfers blijven dalen en de economische en sociale stabiliteit bedreigen.
Om het voorbeeld van Noorwegen te nemen, wat we nu gaan meemaken is dat er veel minder kinderen geboren gaan worden, wat betekent dat we veel minder kinderen op de basisschool zullen hebben, en later op de middelbare school en universiteiten. Dus elk deel van de samenleving zal blijven krimpen.
En als ze dan gaan werken, hebben we niet genoeg werknemers om die structuren in stand te houden. We zullen niet genoeg verpleegkundigen, leraren, enz. hebben; dat merken we nu al.
En dan wordt het alleen maar erger en erger, want elke generatie wordt een derde kleiner. En dat is als we een cijfer van 1,4 kunnen handhaven. Als we dalen naar Zuid-Korea’s cijfer van 0,7, zal elke generatie tweederde kleiner worden. Dat betekent dat we in slechts drie generaties 96% van onze kinderen zouden hebben verloren: Waar we vandaag 100 kinderen hebben die naar school gaan, zullen dat er over drie generaties nog maar vier zijn.
En ons sociaal model kan dat niet aan. Het kapitalisme kan dat niet aan. Dus we hebben geen idee hoe we moeten herstructureren; hoe we dat zouden moeten, als we het niet oplossen; als we krimpende, instortende samenlevingen gaan herstructureren. Het tekort aan arbeidskrachten zal toenemen, met gevolgen voor de gezondheidszorg, het onderwijs en andere essentiële diensten. Sommige regio’s zullen spooksteden worden, vergelijkbaar met wat we nu al in Italië en Japan zien.
De publicatie van uw boek veroorzaakte opschudding in de Noorse intellectuele wereld. Sommige mensen beweerden zelfs dat u op het punt stond om “gecanceld” te worden. Hoe problematisch is het voor u om de noodklok te luiden in de academische wereld, wanneer veel experts beweren dat lage vruchtbaarheidscijfers in het Westen niets te betekenen hebben in het licht van wat zij zien als de huidige “klimaatnoodtoestand”, die volgens hen door overbevolking wordt veroorzaakt?
“Gecanceld” is een veel te sterk woord. Een aantal mensen in de academische wereld gelooft dat overbevolking een dringender probleem is en dat minder kinderen krijgen goed is voor het milieu. Sommige milieuactivisten willen ofwel een paar miljard minder mensen op aarde of helemaal geen mensen; vandaar de controverses in de Noorse media toen ik mijn onderzoek publiceerde.
Maar ik zeg de dingen zoals ze zijn: Bijna de hele moderne wereld, met de uitzonderingen die ik noemde, beweegt zich nu eenstemmig in de richting van zelf-uitroeiing.
Zijn beleidsmaatregelen zoals het verlagen van belastingen of het geven van financiële prikkels aan vrouwen – zoals die momenteel worden uitgevoerd in Hongarije – effectief?
Beleid dat financiële prikkels geeft voor het krijgen van kinderen heeft ook beperkt succes gehad. Ofwel is het effect te klein, ofwel zijn de kosten onhoudbaar. Misschien zijn er radicalere maatschappelijke veranderingen nodig, zoals het gebruik van toekomstige technologieën om de last van het opvoeden van kinderen te verlichten.
Dus zou kunstmatige intelligentie ons echt kunnen redden van verdwijning?
Als Elon Musk zijn belofte met alle Optimus-robots nakomt, schat hij dat hij tegen 2040 ergens tussen de 10 en 30 miljard mensachtige robots zal hebben geproduceerd die min of meer 24 uur per dag kunnen werken en de meeste taken veel beter kunnen uitvoeren dan mensen. Dat zal ons de mogelijkheid geven om een radicaal andere maatschappij te creëren.
Onderzoek toont duidelijk aan dat veel vrouwen meer kinderen zouden willen dan ze in werkelijkheid hebben, wat suggereert dat maatschappelijke structuren, in plaats van persoonlijke keuzes, reproductie beperken. Als de toekomst van een vrouw materieel zeker is, zodat ze kan beschikken over alle goederen en diensten die ze haar hele leven nodig heeft, en ze ook alle robot- kindermeisjes kan hebben die ze nodig heeft om haar met de kinderen te helpen, dan denk ik dat we een gouden tijdperk van voortplanting in kunnen gaan. Maar we moeten die realiteit wel creëren.
De huidige crisis in de man-vrouwverhoudingen lijkt ook een van de belangrijkste drijfveren achter de dalende geboortecijfers. De radicale feministische bewegingen van het afgelopen decennium worden nu geconfronteerd met de opkomst van zogenaamde masculinistische bewegingen, zoals de “Red Pill” beweging, die vaak karikaturale visies of zelfs regelrechte vrouwenhaat propageren, wat de algemene context waarschijnlijk niet zal verbeteren. Datingapps lijken een lang proces van ontkoppeling te hebben voltooid. Hoe denkt u daarover?
Ik denk dat de huidige crisis wordt veroorzaakt door het verschil tussen het promiscue aantrekkingssysteem van mannen en vrouwen. We moeten een stukje terug om het te begrijpen.
Menselijke mannen en vrouwen hebben twee verschillende aantrekkingssystemen: ten eerste het promiscue aantrekkingssysteem – dat gedeeld wordt door meer dan 90% van de zoogdieren – waarbij mannen alleen genen bijdragen en vrouwen alleen moeten zorgen voor zwangerschap en nakomelingen. In dit systeem moeten vrouwen zeer selectief zijn en de beste genen kiezen om sterke nakomelingen te krijgen, want dat is alles wat ze krijgen. Mannen daarentegen worden gestimuleerd om zich zoveel mogelijk voort te planten om hun genetische erfenis te vergroten. Vervolgens stimuleert het aantrekkingssysteem van paarvorming – dat ongeveer vier miljoen jaar geleden ontstond – langdurige partnerschappen. Dit systeem stelt vrouwen in staat om zich zelfs aan mannen met een lagere waarde te hechten als ze verliefd worden, wat leidt tot stabielere relaties.
Een van de fundamentele uitdagingen voor samenlevingen is het verzoenen van de grote verschillen tussen het promiscue aantrekkingssysteem en het paarsgewijze aantrekkingssysteem van vrouwen. Historisch gezien regelden gearrangeerde huwelijken deze dynamiek, maar toen samenlevingen verschoven naar individuele partnerkeuze, ontwikkelden vrouwen misschien niet de nodige eigenschappen om hun keuzes effectief in goede banen te leiden.
Het is interessant dat in de jaren 1700, toen individuele partnerkeuze werd geïntroduceerd in Noordwest-Europa, het aantal onwettige huwelijken explosief steeg. Vrouwen, gedreven door hun systeem van aantrekking, werden aangetrokken tot de meest aantrekkelijke mannen, die hen vaak verzekerden van een verbintenis maar later in de steek lieten. In sommige steden zoals Stockholm was bijna de helft van alle geboorten afkomstig van ongehuwde moeders, wat de sociale instabiliteit benadrukt die door deze overgang werd veroorzaakt.
De komst van technologie, met name datingapps zoals Tinder, heeft deze aantrekkingsdynamiek versterkt. Vrouwen hebben nu, dankzij de technologie, een ongekende toegang tot een breed scala aan potentiële partners. Dit leidt er echter vaak toe dat ze zich richten op het zeer kleine percentage van de meest aantrekkelijke mannen, wat het promiscue aantrekkingssysteem van vrouwen versterkt en de moderne datingfrustraties verergert. Datingapps zijn niet de hoofdoorzaak, maar eerder een versneller.
Vrouwen vinden het steeds moeilijker om een man te vinden die ze “goed genoeg” vinden en die zich ook wil binden. Dit leidt tot vertragingen in relatievorming en voortplanting, wat bijdraagt aan dalende vruchtbaarheidscijfers. De uitdaging is dat samenlevingen zich nog niet hebben aangepast aan deze nieuwe datingmarkt op een manier die de bevolkingsgroei in stand houdt met behoud van individuele vrijheden.
Naarmate de concurrentie om de aandacht van vrouwen toeneemt, wenden veel mannen zich tot de “Red Pill” ideologie en figuren die naar eigen zeggen de “harde waarheid” vertellen over succesvol daten. Deze figuren promoten hypercompetitieve en individualistische strategieën die misschien werken voor een selecte groep, maar uiteindelijk funest zijn voor de stabiliteit en het collectieve welzijn van de samenleving.
U noemde de rol van het Christendom in de bevrijding van de vrouw en daarmee haar indirecte verantwoordelijkheid in de huidige situatie. Welke rol zou de katholieke Kerk volgens u moeten spelen om hier iets aan te doen?
Dit zou zeker ook een verantwoordelijkheid van de Kerk moeten zijn. De katholieke Kerk zou eigenlijk prioriteit moeten geven aan het oplossen van dit probleem. Hoewel de Kerk misschien niet alle gevolgen van haar acties in het verleden volledig zo heeft bedoeld, heeft ze wel een rol gespeeld in het creëren van de voorwaarden voor vrije vrouwen. Nu de helft van het werk gedaan is, zou de Kerk moeten werken aan het herstel van de voortplanting, zodat we zowel vrijheid als demografische overleving kunnen behouden. Als dit experiment mislukt, zullen toekomstige samenlevingen het niet herhalen.
We moeten een wereld creëren waarin een vrouw van in de twintig haar opties bekijkt en tot de conclusie komt dat het krijgen van drie kinderen haar een beter leven zal geven dan single en kinderloos blijven. Dat betekent dat we van de maatschappij een plek moeten maken waar vrouwen gedijen. Deze verschuiving is op de korte termijn misschien niet gunstig voor mannen met een lage status, maar tenzij we fundamentele veranderingen doorvoeren, is ons huidige experiment met vrije keuze en lage geboortecijfers mogelijk niet houdbaar.
Solène Tadié is de Europa-correspondent voor het National Catholic Register. Ze is Frans-Zwitsers en groeide op in Parijs. Na haar afstuderen aan de universiteit van Roma III met een graad in journalistiek, begon ze met verslaggeving over Rome en het Vaticaan voor Aleteia. In 2015 ging ze deel uitmaken van L’Osservatore Romano, waar ze achtereenvolgens werkte voor de Franse sectie en de culturele pagina’s van het Italiaanse dagblad. Ze heeft ook samengewerkt met verschillende Franstalige katholieke media-organisaties. Solène heeft een bachelordiploma filosofie van de Pauselijke Universiteit van Sint Thomas van Aquino, en vertaalde onlangs in het Frans (voor Editions Salvator) Defending the Free Market: The Moral Case for a Free Economy van father Robert Sirico van het Acton Institute. Solène is op twitter te volgen onder @Solena_Tad.
Bron: https://www.ncregister.com/interview/tadie-mads-larsen-demographic-crisis-threat-to-west
Vertaling: EWTN Lage Landen (HR)
Wilt u meer vertaalde artikelen lezen van de katholieke journaliste ‘Solène Tadié‘? Klik dan hier.
Wilt u meer artikelen over thema’s zoals bijvoorbeeld de bijbelse ‘Haat omwille van de vruchtbaarheid‘? Klik dan hier, of gebruik één van de andere ’tags’ onderaan dit artikel of gebruik de zoekfunctie van de website (het vergrootglas rechtsboven aan de pagina)
230324 | [XLS000]
