Klik hierboven op deze foto om de video te starten. Documentaire: EWTN Vaticano – Nederlandse vertaling: Anne Verweij 

De legendarische Poolse kardinaal Stefan Wyszynski (1901-1981) is op 12 september in de hoofdstad Warschau zalig verklaard. Samen met het legendarische symbool van het verzet tegen het communisme werd die dag ook nog de Poolse zuster Roza Maria Czacka (1876-1961) zalig verklaard. 

De Poolse kardinaal Stefan Wyszynski, ook wel genoemd de spiritueel vader van H. Paus  Johannes Paulus II, was een legendarische verdediger van het geloof tijdens de Russische bezetting van Polen. Wellicht dat zijn biografie iets doet begrijpen van de intrinsieke kracht achter het huidige verzet in Polen tegen een te grote inmenging van Europa. Een belichaming van de Poolse inborst, die opkomt voor religieuze identiteit en vrijheid?

Begeleidende tekst documentaire:

Deze week bij Vaticano vieren we de gedachtenis van kardinaal Stefan Wyszynski, Polen’s zogenoemde ‘Primaat van het Millennium’, 40 jaar na zijn dood. Maak kennis met zijn sterke toewijding aan Onze Lieve Vrouwe en hoe dat de leidende kracht werd achter zijn priesterschap.. en ontdek de diepe spirituele en broederlijke verbinding tussen Wyszynski en de man die paus Johannes Paulus II zou worden.

Kardinaal Wyszynski – Achtergrond

Stefan Wyszynski, later bekend als de Primaat van het Millennium,  werd geboren in de zomer van 1901, in een arm dorp in het Russische deel, wat nu Polen is. In die tijd bestond de Poolse staat niet. Meer dan 100 jaar, leefden de Polen onder de annexatie van drie landen Rusland, Duitsland en Oostenrijk.

Hij werd geboren op 3 augustus, 1901, in Zuzela, een klein dorpje in Mazovia. Hij was de tweede van zes kinderen,  geboren bij Julianna en Stanislaw Wyszynski. Zijn vader was een parochieorganist, dus de kinderen zouden veel tijd doorbrengen met spelen in de kerk. Ze speelden bijvoorbeeld, dat Stefan de Heilige Mis opzei, of de kinderen liet opzeggen. Zijn ouders waren geweldige patriotten, en zeer toegewijde en religieuze mensen.

Ze leerden hem…zijn vader leerde hem geschiedenis, gepubliceerde geschiedenis. Dat was verboden door de Russen. De hele familie bad samen ’s avonds. Hun favoriete gebed was de rozenkrans. Stefan wist altijd al, dat hij priester wilde worden, dus hij… op een… op een dag, toen hij acht was, stond hij op en huilde, en hij vertelde zijn moeder, dat hij een droom had, dat hij getrouwd was en dat hij weet, dat hij priester moet zijn.

In 1917 vertelde de jonge Stefan Wyszynski aan zijn vader, dat hij priester wilde worden. Stanislaw Wyszynski was niet enthousiast over het idee,  en vroeg Stefan, of hij zich realiseerde hoe moeilijk dat zou zijn. Stefan Wyszynski werd tot priester gewijd alleen, op 3 augustus 1924, in de kapel van de Moeder Gods in de kathedraal van Warschau. Toen een Christen de jonge priester zag komen.. voor zijn wijding, zei hij, dat hij met deze arme drommel eerder naar een begraafplaats zou moeten gaan, dan naar een wijding.

Władysław Korniłowicz, zijn spiritueel begeleider

Vanaf het allereerste begin leidde Stefan het leven van een gewone priester, die Moeder Maria uitnodigt om elke mis bij hem te zijn. Nadat hij priester was geworden, werd Stefan Wyszynski benoemd tot  vicaris van de kathedraal van Wloclawek Hij werkte ook in een fabrieksschool en gaf les aan kinderen. Na een jaar werd hij naar de katholieke universiteit in  Lublin gestuurd voor verdere studies. Daar ontmoette hij een priester, Władysław Korniłowicz, die zijn spiritueel begeleider werd.

WOII

Toen de Tweede Wereldoorlog begon, werkte hij in het seminarie in  Włocławek, en werd gedwongen met anderen te ontsnappen aan de nazis. Terwijl hij daar aan het werk was, werd hij op een Duitse verdachtenlijst geplaatst als seminarieprofessor en als redacteur van katholieke tijdschriften.

Om het leven van Wyszynski te beschermen, beval de bisschop beval hem te vertrekken uit  Włocławek, en uiteindelijk naar Laski. Het stadje Laski, vlakbij Warschau  was een belangrijk hoofdstuk in het oorlogsleven van priester dr. Wyszynski. Hij was kapelaan bij de Franciscaanse zusters,  ‘Dienaressen van het Kruis’, en ook van het soldatenziekenhuis, tijdens de Opstand van Warschau.

Maria Okońska

In Laski ontmoette hij ook Maria Okońska. Ze kwam naar dr. Wyszynski met een paar meisjes die wilden, dat hij hen onderricht gaf, over katholieke sociale wetenschappen. Deze ontmoeting in oorlogstijd legde de fundamenten voor een diepe vriendschap voor het leven. Na deze ontmoeting wist Maria Okońska zeker, dat deze priester een speciaal iemand in hun leven zou zijn; maar niet alleen voor hen, maar ook voor heel Polen. Later werd priester Wyszynski een geestelijke vader, en ook medeoprichter van het seculiere instituut voor vrouwen, gewijd aan Moeder Maria, nu bekend als Primaat Wyszynski Instituut.

Kardinaal Wyszynski en het communisme

Kardinaal Stefan Wyszynski diende als bisschop van 1946 tot aan zijn dood in 1981. Volgens de historicus professor Paweł Skibiński, was dit een extreem moeilijke tijd voor de Kerk in Polen. Dat houdt in, dat het dezelfde periode is als de Sovjetoverheersing in Polenen het is ook de tijd van een totalitaire regering,  die als streven had een soort secularisatie, en ordening door de staat van de Poolse samenleving.

Het was een tijd van grote strijd voor de Poolse bevolking tegen kwaad en tot slavernij gebracht worden; en kardinaal Wyszynski werd de belangrijkste verdediger van de Poolse identiteit en religieuze vrijheid. Paus Pius XII benoemde Wyszynski tot bisschop, een jaar na de Tweede Wereldoorlog. Hij was de jongste bisschop in Polen, en hij maakte indruk.

In Lublin begon hij aan zijn dienstwerk als gewone bisschop en hoofd van het bisdom en hij startte ambitieuze pastorale programma’s. Zijn pastoraat bleef zich uitbreiden.  In 1949 werd Wyszynski uitgeroepen tot Primaat van Polen en bisschop van Warschau, in Gniezno, de historische hoofdstad van de Poolse Kerk. Hij was het jongste lid van het Poolse episcopaat,

Zijn situatie was erg moeilijk, omdat zijn autoriteit in de eerste jaren echt zwak was. In 1950 onderhandelde Wyszynski over ‘Modus Vivendi’, een overeenkomst tussen de communistische regering en de katholieke kerk, om te helpen bemiddelen bij de relatie tussen Kerk en staat. Het was echt moeilijk te begrijpen voor Rome, voor de paus en de staatssecretaris in het Vaticaan. Sinds 1950 werd Wyszynki, paradoxaal genoeg, gewantrouwd, als formeel medewerker met communisten. Maar zijn bedoelingen waren heel anders. Hij probeerde een nieuwe situatie te creëren voor de Poolse Kerk, om de situatie om te vormen tot een soort coëxistentie met de vijand, met een agressieve communistische staat.

Non Possumus

En zijn bedoeling werd helder in 1953. In dat jaar publiceerde hij de pastorale brief, die in Polen bekend staat als ‘Non Possumus’: ‘We kunnen het niet toestaan.’ Het betekent, dat Wyszynski en de Poolse bisschoppen, niet een of andere inmenging konden accepteren van de communistische staat in interne  aangelegenheden van de Kerk. Zijn protest was echt duidelijk, en werd goed gehoord in de hele samenleving. In deze situatie bleef de overheid geen enkele andere mogelijkheid over, dan Wyszynski te arresteren…

In de gevangenis

Wyszynski’s tijd in de gevangenis was niet alleen een periode van innerlijke gebed, maar ook een tijd waarin hij vocht voor pastorale plannen voor de hele Poolse kerk, voor de komende 20 tot 30 jaar. De zogenoemde ‘Grote Noveen’… (red.: voor het duizendjarig jubileum van de Doop van Polen) is een soort groot, ambitieus, pastoraal programma voor de Poolse Kerk, gedurende de jaren 1957-1965. Het pastorale programma dat heel duidelijke doelen had, te weten.. allereerst de morele wederopbouw na de vernietiging van… de morele vernietiging door WOII, de versterking van de morele integriteit, ingaand tegen het promotieprogramma van atheïsme, bedacht door een communistisch land..  En ook: de herintegratie van de Poolse identiteit onder de.. tegen… de overheersing van de Sovjet-Unie.

Millenium van de Doop van Polen

De volgende fase van Wyszynski’s programma was  het ‘Millennium van de Doop van Polen’. De twee fasen revitaliseerden en versterkten de Kerk in hoge mate. Het is echt verbazingwekkend, dat kardinaal Wyszynski dit soort geweldige pastorale activiteiten heeft weten te realiseren, zonder media, zonder sociale structuren, alleen op basis van de structuren van parochies en bisdommen.

Maria Devotie

Deze programma’s werden begeleid door de ontwikkeling van Mariale devotie in Polen, in het bijzonder tot OLV van Czestochowa , Koningin van Polen. Een kopie van deze beroemde afbeelding van Maria werd rondgedragen op pelgrimstocht, van de ene parochie naar de andere. En de reactie van de communistische autoriteiten was verrassend. Ze besloten… om het heilige icoon te arresteren.

Dat is vreemd, omdat in de marxistische mentaliteit het heilige icoon niets voorstelt. Dus… het is echt verbazingwekkend en een soort komische situatie, maar echt serieus behandeld door de politie autoriteiten…

De communistische schokkende reactie leek de effectiviteit te bewijzen van Primaat Wyszynski, in de communicatie met, en verdedigen van, de Kerk in Polen, Leer, na de pauze kardinaal Wyszynski”s diepe eerbied kennen voor Onze Lieve Vrouwe en hoe ze hem hielp  de kerk te leiden tijdens het communisme.

Alles in Maria’s handen

Je kunt kardinaal Stefan Wyszynski niet begrijpen zonder de Moeder van God. Zijn familie had een speciale liefde voor twee afbeeldingen van Maria, Onze Lieve Vrouw van de Poort van de Dageraad, in Vilnius, en de Zwarte Madonna van Chestochowa. Toen Wyszynski’s moeder stierf, toen hij negen jaar was… koos hij een andere moeder,  één die nooit zou sterven. Een speciale plek, dicht bij zijn hart, had de Schrijn van Onze Lieve Vrouwe, Koningin van Polen,  in Jasna Góra. In feite, droeg hij zijn eerste mis in dit heiligdom op.

Naderhand legde hij uit, dat hij Maria had gevraagd om altijd aanwezig te zijn, bij zijn allereerste mis, en bij elke mis die hij zou vieren. Toen werd hij tot bisschop gewijd in Jasna Góra. Hij was daar zo vaak, dat hij zelfs zijn appartement daar had. Maria werd de belangrijkste persoon voor kardinaal Wyszynski, niet alleen in zijn geestelijke leven, maar ook in zijn dagelijks leven.

Waarschijnlijk hebben sommigen van ons een foto kunnen zien van kardinaal Wyszynski, waarop hij in zijn armen het icoon vasthoudt van de Moeder Gods van Jasna Góra, maar wel een speciale, degene, waarop je alleen het hoofd van Maria kunt zien. En wat betekent dat?

Kardinaal Wyszynski was bijzonder toegewijd aan de Madonna, aan Maria…dat weten we al… en hij wilde haar overal, waarheen hij ging, meenemen. Hij nam dit beeld zelfs mee naar het Tweede Vaticaans Concilie… overal waar hij heenging, over de hele wereld.

De toewijding aan de Heilige Maagd Maria was iets wat hij gemeen had met kardinaal Karol Wojtyla,  die later paus Johannes Paulus II werd. De paus had het motto ‘Totus tuus’, wat betekent: ‘ik ben geheel de uwe’. en hij richtte deze woorden tot Maria.. En kardinaal Wyszynski zei heel vaak, Ik vertrouwde alles toe aan Maria. De essentie van deze toewijding is totale overgave aan Jezus door zich aan Moeder Maria toe te vertrouwen, die alle mensen naar haar zoon leidt. Primaat Wyszynski hield zijn relatie met Maria niet voor zichzelf.

Strijd tegen de Russische onderdrukking

Integendeel, hij verspreidde deze toewijding heinde en verre, over heel Polen.. In deze moeilijke periode van het communisme zag hij Maria als de enige persoon, die de Polen kan verenigen, en onze natie bevrijden van de golf van toenemend atheïsme.

Kardinaal Wyszynski begon met de reis van de kopie van de icoon van de Heilige Maagd Maria in Jasna Góra in Polen. Dit icoon maakte een pelgrimstocht langs alle Poolse parochies. Het ging van parochie naar parochie, door heel Polen. En die vieringen, bijna alle mensen die in de bezochte parochie wonen waren aanwezig. In feite, droeg kardinaal Wyszynski in zijn hart een levendige herinnering aan de woorden van de Poolse kardinaal August Hlond die dit voorspelde, met veelzeggende woorden: ‘Maar de overwinning, als die komt, zal de overwinning zijn van de Heilige Maagd Maria.’

De toewijding eindigde echter niet met de pelgrimstocht. De kardinaal wilde, dat de hele kerk Maria’s cruciale rol zou ervaren in de spirituele strijd om verlossing.

Hij vertrouwde ook op het feit, dat het geloof veilig was in Polen, ondanks dat het communisme strijdlustig was in dat jaar in Polen; en hij wilde dat delen met andere landen, met andere bisschoppen. In feite wilden alle Poolse bisschoppen delen wat onze ervaring was in de hele Kerk.

Vaticanum II

En tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie, stelden Poolse bisschoppen voor om de Moeder God’s te verkondigen als Moeder van de Kerk. En aan het einde van dit concilie, riep paus Paulus VI Maria uit tot Moeder van de Kerk.

Kardinaal Karol Wojtyla: H.Paus Johannes Paulus II

En op het eerste feest van de Onbevlekte Ontvangenis, in 1975, vertrouwde paus Paulus VI de hele wereld toe aan Onze Lieve Vrouw, daarmee de wensen vervullend van de Poolse bisschoppen. Na de pauze onthullen we een diepgaande en spirituele relatie tussen kardinaal Stefan Wyszynski en kardinaal Karol Wojtyla. Kardinaal Wyszynski, spiritueel begeleider van Johannes Paulus II De Mariale kruistocht van Stefan Wyszynski door Polen, werd geholpen door zijn diepgaande spirituele relatie  met Karol Wojtyla. Historici beweren, dat het niet alleen een vriendschap was, maar een echte vader-zoon relatie.

Gedurende bijna het hele leven van kardinaal Wyszynski,  was Wyszynski de vader en Wojtyla de zoon. Maar deze relatie veranderde op een dag drastisch. Maar vanaf 16 oktober 1978, vanaf het moment van Wojtyla’s uitverkiezing tot de pauselijke hoofdstad Rome, veranderde de situatie onmiddellijk. De Vader was Wojtyla en de zoon was Wyszynski.

Het is heel vreemd, maar het was mogelijk, dat deze relatie veranderde, zo eenvoudig…zo natuurlijk.. Voor Wyszynski en Wojtyla kwam het geloof echt eerst, en ze wisten hoe ze hun talenten moesten gebruiken in dienst van de Kerk. Wojtyla was de belangrijkste buitenlandse ambassadeur van de Poolse kerk. Zijn echt unieke capaciteit voor vreemde talen, zijn grote intellectuele stijl, zijn echt geweldige mogelijkheid om nieuwe contacten te leggen met mensen…. dat waren natuurlijke redenen die hem tot zo’n informele ambassadeur van de Poolse Kerk maakten.

1978.. Paus Johannes Paulus II vertelde kardinaal Wyszynski, dat deze Poolse paus niet op de Stoel van Petrus zou hebben gezeten, ‘zonder jouw geloof, je niet vermijden van gevangenis en lijden, je heldhaftige hoop, je jezelf volledig toevertrouwen aan de Moeder van de Kerk.’

Ik ben het ermee eens, dat de activiteit van kardinaal Wyszynski voorwaarde was voor de verkiezing van de Heilige JPII. Allereerst, omdat zonder Wyszynski de ervaring van de Poolse kerk niet zo bekend zou zijn in de hele katholieke wereld. Het voorbeeld van Wyszynski was duidelijk voor elke bewuste katholiek in de wereld.

Hij was een martelaar van de verdediging tegen het communisme van de godsdienstvrijheid in Oost-Europa. Er was nog iets. Wojtyla zag zichzelf als een leerling van Wyszynski. De grote pastorale programma’s van Wyszynski waren echt een inspiratie voor Wojtyla. Als we denken aan de grote pastorale programma’s van Wojtyla,… bijvoorbeeld… de Wereldjongerendagen, of de World Family Meetings. Het is een soort verwerkelijking van inspiratie ingegeven door Wyszynski, tijdens het Millennium van de Doop van Polen.

Aanslag op de Paus

De diepe relatie tussen de twee Poolse kerkleiders  werd duidelijk in 1981, toen Ali Ağca probeerde Johannes Paulus II te vermoorden op het Sint Pieterplein in Rome, en kardinaal Wyszynski lag te sterven in Warschau.

Op het meest dramatische moment van ontzetting, verkeerden de beide belangrijkste morele autoriteiten van de Polen in levensgevaar. Dus op het cruciale moment, vroeg kardinaal Wyszynski aan de hele gemeenschap van Poolse katholieken om te bidden voor de intenties van de paus, niet voor de intenties van de Primaat van Polen. De laatste openbare woorden van primaat Wyszynski benadrukten zijn diepe liefde en respect voor zijn landgenoten. Met zijn oproep tot gebed voor de paus in den vreemde,  gaf Wyszynski de fakkel door aan Johannes Paulus II om de kerk het nieuwe millennium in te leiden.

Keywoorden: EWTN Vaticano | Godsdienstvrijheid in Oost-Europa | H.Paus Johannes Paulus II | Jasna Góra | Kardinaal August Hlond | Kardinaal Stefan Wyszynski | Karol Wojtyla | Maria Devotie | Maria Okońska | Millenium van de doop van Polen | Non Possumus | Onze Lieve Vrouw van de Poort van de Dageraad in Vilnius | Pastoraal werk | Polen | Priesterschap | Primaat van het Millennium | Russische onderdrukking | Wereld Jongeren Dag | Władysław Korniłowicz | World Family Meeting | Zwarte Madonna van Chestochowa

[XLS00]