Zelfs Oscar-stemmers hadden hun twijfels
Was Hollywoods nieuwste progressieve fantasie, vermomd als een Vaticaans drama, een prijswinnaar?
Regis Martin; Blogs; – 3 maart 2025 Er was eens een tijd dat bepaalde films niet werden gemaakt, omdat de filmindustrie had besloten dat de productiekosten de verontwaardiging die ze vrijwel zeker zouden opwekken niet waard waren.
In die mooie dagen voordat de cultuur serieus naar de duisternis begon af te glijden, werden bepaalde normen gehandhaafd waarvan zelfs Hollywood geen schending toestond. Niet om belangeloze redenen, toegegeven, maar toch, zelfs de meest commerciële motieven om films te maken moesten rekening houden met een publiek dat nog niet bereid was om zijn gevoeligheden voortdurend onder vuur te laten nemen.
Het was de Gouden Eeuw van Hollywood, een tijd waarin alle grote studio’s het erover eens waren om een bepaalde productiecode in acht te nemen – die bijvoorbeeld vereiste dat er geen films werden gemaakt “die de morele maatstaven zouden verlagen van degenen die ze te zien krijgen”. Daarom zou de sympathie van het publiek nooit mogen worden opgeroepen voor de kant van misdaad, onrecht, kwaad of zonde.” Het goede en het ware, met andere woorden, moeten niet op zodanige wijze gevierd worden dat kwaad en boosaardigheid erdoor onbestraft zouden blijven.
En hoewel de code niet expliciet katholiek was, zorgde het feit dat een jezuïet met de naam pater Daniel A. Lord zo ongeveer officieel had toegegeven het geschreven te hebben, voor een moreel model dat perfect aansluit bij de leer van de Kerk, vooral op het gebied van seks en het gezin. “De heiligheid van het instituut van huwelijk en gezin,” stond er, ”zal worden gehandhaafd.” En alle Hollywood magnaten, samen met het grootste deel van Amerika, waren het ermee eens.
Maar dat is allemaal veranderd in pakweg de afgelopen halve eeuw, en daarom zijn zoveel van de hedendaagse films zo verschrikkelijk slecht. Ja, er zijn hier en daar oases met films waarvoor je je niet zou hoeven schamen om ze te zien, maar die worden helaas zelden vertoond. Ondertussen zijn de films die maar al te vaak vertoond worden vaak zo smakeloos en vunzig dat je je op de een of andere manier bevuild voelt. En niet alleen omdat veel van de getoonde seks en geweldscenes nodeloos over de schreef gaan, maar ook vanwege een impliciet nihilisme dat in de verhalen zelf zit ingebakken en dat suggereert dat noch de waarheid noch het goede ooit kunnen zegevieren. Daarom verlaat het publiek zo gedemoraliseerd en depressief het theater tegen de tijd dat de film is afgelopen.
Het is de ergste vorm van corruptie wanneer, tussen waarheid en leugen, goed en kwaad, geen van beide keuzes er uiteindelijk toe doet. Tegenwoordig kunnen alle Pepsi en popcorn van de wereld niet meer de verspilling van een middag of avond film kijken compenseren. “Th’ expense of spirit in a waste of shame”, ‘Bij ’t plegen is de wellust smadelijke verspilling des geestes’, zo verwoordde Shakespeare het beroemd in het pre-cinematijdperk en noemde het niets meer dan “lust in action … Enjoyed no sooner but despised straight”, (vert.:‘lust in actie… Ternauwernood genoten, reeds veracht’) .
All this the world well knows, yet none knows well
To shun the heaven that leads men to this hell.Dit weet een ieder; niemand kan evenwel goed
de hemel mijden, die voert naar deze hel
(Nederlandse vertaling naar dr. L.A.J. Burgersdijk)
Het is misschien helemaal niet realistisch om te verwachten dat het gezonde verstand snel zal terugkeren. Toch kunnen we op zijn minst de corruptie aan de kaak stellen waar we die zien, vooral als die zich probeert te vermommen als deugd.
Heb ik hier een film in gedachten? Jazeker, en ondanks acht nominaties werd Conclave grotendeels genegeerd bij de Academy Awards van gisteravond. Ralph Fiennes’ optreden als een progressief ingestelde prelaat die toeziet op de verkiezing van een vermoedelijke nieuwe paus – een biologische vrouw die later een geslachtsverandering ondergaat om een wijdingspoging te doen en de naam Innocentius aanneemt – was niet genoeg om zelfs Hollywood te imponeren.
Zoals een criticus het omschreef, is Conclave “erg dwaas, maar prachtig geënsceneerd”. Dat is waar, maar het gaat nog steeds te ver. Want wat de film echt is, is een daad van ondermijning, niet alleen van de natuurlijke orde, maar van de genade zelf, in het bijzonder de genade van de Almachtige God door ons een Kerk te geven die gewapend is met genoeg zekerheid dat wanneer zij spreekt, het Jezus zelf is die we horen.
Wat de film ons echter wil doen geloven is dat het helemaal niet Christus was die de Kerk belast heeft met de autoriteit om in zijn naam te spreken, maar dat ze zich eenvoudigweg een autoriteit had aangemeten die ze nooit had gehad en, in hun ogen, Christus blijkbaar ook nooit had, aangezien zekerheid nooit diens stijl was, alleen twijfel.
“Laat me even vanuit het hart spreken,” zegt hij tegen de verzamelde kardinalen, voordat hij verder gaat met het uitrukken van het hart van de Kerk zelf. “Om samen te werken, om samen te groeien, moeten we tolerant zijn, zonder dat de ene persoon of factie een andere wil overheersen.” Hij vervolgt: En gedurende de vele jaren van dienst aan onze Moeder, de Kerk, is er één zonde die ik boven alle andere ben gaan vrezen: Zekerheid.
Zekerheid is de grote vijand van eenheid. Zekerheid is de doodsvijand van tolerantie. Zelfs Christus was niet zeker aan het einde. Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?” roept hij uit in zijn doodsstrijd op het negende uur aan het kruis.
Ons geloof is een levend geloof, juist omdat het hand in hand gaat met twijfel. Als er alleen zekerheid was en geen twijfel, zou er geen mysterie zijn en dus ook geen behoefte aan geloof. Laten we bidden dat God ons een paus schenkt die twijfelt.
Ongetwijfeld een zeer verbluffende prestatie, waarvoor Ralph Fiennes zijn Oscar verdiend zal hebben. Maar als de woorden die hij spreekt waar zijn, laat staan de meeslepende manier waarop ze worden uitgesproken, dan wordt het een uitnodiging tot wanhoop, tot die ultieme twijfel of het geloof van de Kerk de twijfels die haar belagen kan verslaan.
“Maar Ik heb voor u gebeden dat uw geloof niet zou bezwijken”, zegt Jezus tegen Petrus in de nacht van zijn verraad, “en wanneer ge eenmaal tot inkeer gekomen bent”, wat hij zeker zal doen wanneer hij door genade bewogen wordt om zich te bekeren, “versterk dan uw broeders” (Lucas 22:32).
Waarmee precies? Met nog grotere onzekerheid?
Regis Martin
Regis Martin, S.T.D., is hoogleraar theologie en medewerker van het Veritas Center for Ethics in Public Life aan de Franciscan University of Steubenville, Ohio. Hij maakt podcasts bij In Search Of The Still Point en zijn laatste boek, Looking for Lazarus: A Preview of the Resurrection, werd uitgebracht in 2021.
Vertaling: EWTN Lage Landen (HR)
Wilt u meer horen of artikelen lezen over bijvoorbeeld, ‘geloofstwijfel’? klik dan hier, of klik een van de andere ’tags’ onder aan dit artikel.
Wilt u meer horen of artikelen lezen over bijvoorbeeld, ‘geloofszekerheid’? Klik dan hier.
250305 | [XLS000] |
