Kerstmis 2021: God wil bij u te gast zijn

Lang geleden regeerde er een wijze koning in Perzië. Hij hield van zijn volk en wilde weten hoe zij leefden, hij wilde het wel en wee van zijn volk kennen. En dus verkleedde hij zich als een eenvoudige burger en ging de arme mensen bezoeken. Een van hen was een heel armoedige man die in een grot leefde. De koning ging naar hem toe en at het schaarse voedsel dat die man ook at en probeerde hem enigszins op te vrolijken, en dat deed hij zo een hele tijd. Later kwam hij nog eens op bezoek en onthulde aan de man wie hij in het echt was. De koning dacht dat de man vervolgens wel om geld of gunsten zou vragen, maar dat deed hij niet. In plaats daarvan zei de arme man: u hebt uw paleis en zaligheden verlaten om mij te komen opzoeken in mijn donkere armzalige onderkomen. U at wat ik at; u hebt mij wat levensvreugde en liefde gebracht. Anderen heeft u misschien grote cadeaus gegeven. Maar aan mij hebt u uzelf gegeven!

Met Kerstmis vieren we dat Maria geboorte geeft aan de koning die zijn hemels Vaderhuis en zaligheden verlaat om met ons onze miserie te delen. Het gaat er met kerstmis niet om dat Jezus ons fraaie cadeaus, giften of zegeningen geeft, maar dat Hij zichzelf geeft. En dat is het grote verschil tussen de fictieve kerstman en het ware Kerstkind. De kerstman rijdt in zijn arrenslee door de lucht en geeft cadeaus aan kinderen die braaf zijn geweest. Hij geeft zijn cadeaus af en vervolgens verdwijnt hij. Jezus laat niet een cadeau achter om vervolgens te verdwijnen. Hij komt om bij ons te wonen, te leven het leven dat wij leven, als mens! Zijn cadeau is zijn aanwezigheid. En , net zoals in het verhaaltje van zojuist geeft de aanwezigheid van de koning veel meer voldoening dan het krijgen van cadeaus van Hem. Tegen cadeaus kun je niet praten. Tegen Jezus wèl! En dat is ook iets wat Maria heel goed begrepen heeft: zij was daar in het leven van Jezus, waar zij het meest nodig was. Zij beleefde haar vreugde niet door van alles van dit hemelse Kind te verwachten, maar door alles wat zij maar kon aan dit Kind te geven: moederlijke zorg, liefde. Juist dat was haar grootste gave aan dit Kind.

Willen we de betekenis van kerstmis begrijpen, dan moeten we verder moeten we niet stil blijven staan bij het prachtige kerst tafereel, maar verder met dit Kind op weg gaan: naar Egypte, naar Nazareth, uiteindelijk naar Jeruzalem. En kijk wat er onderweg gebeurt. Bijvoorbeeld als Jezus Zacheüs ontmoet. Jezus zegt iets vreemd: “Vandaag moet Ik in jouw huis te gast zijn”. Hoe onlogisch het ook was voor de verzamelde menigte, zo logisch is het voor Jezus dat Hij bij Zacheüs te gast moet zijn. Voor diegenen die het nog niet begrepen hebben, verklaart Jezus het zelf:  dat Hij gekomen is in de wereld gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was. Waarom? Zij die door iedereen gemeden worden (ook al hebben ze dat volledig aan zichzelf te danken), daar is Iemand nodig die hem in de ogen kijkt en zegt: mag ik bij jou te gast zijn? Wat er daar bij Zacheüs in huis door Jezus gezegd, we weten het niet, We weten alleen dat er in deze biecht een ware ontmoeting heeft plaatsgevonden, een gebeurtenis die zijn leven radicaal veranderd heeft. Zacheüs ziet in dat hij fout was en vindt hij dat hij de toegebrachte schade moet vergoeden.

Jaren geleden schreef de beroemde psychologe Anna Terruwe dat die ene zin uit het evangelie – “ik moet bij jou te gast zijn” – een grootse zin was en dat vele mensen met grote psychologische complexen ontzettend geholpen zouden zijn en veel van hun complexen al lang kwijt zouden zijn als er iemand in hun buurt zou geweest zijn die zoiets had gezegd: ‘ik kom bij je langs, bij jou thuis, ik kom bij je eten.’

Denk aan die andere scène, daar in de tempel waar we de Farizeeër horen zeggen: ‘God zij dank dat ik niet ben zoals die tollenaar daar”. De tollenaar zegt op zijn beurt: “Heer, wees mij zondaar genadig”. Met wie zou u zich nu het liefst vergelijken; met die Farizeeër of met die tollenaar? U kunt natuurlijk denken dat u gelukkig niet zo hooghartig en protserig, zo zelfingenomen en elitair bent als die Farizeeër. Maar dan zegt u eigenlijk: ‘God ik dank u dat ik niet zo ben als die Farizeeër in dit verhaal.’ Maar dat lijkt u eigenlijk juist heel veel op hem.

Met wie willen we ons vergelijken? Als we ons liever niet met de Farizeeër vergelijken, dan misschien met de tollenaar. Maar die tollenaar zegt: “God wees mij zondaar genadig”. Daarin horen we een woord, dat in deze tijd moeilijk valt; ‘zondaar’. Ik mag graag het sacr van boete en verzoening aanreiken aan de mensen; ja de biecht. Niet om mensen in te peperen dat ze toch maar heel zondig en slecht zijn, dat ze niets anders zijn dan slechtigheid. Wat dan wel? Dat de biecht een sacrament van genade is, van genezing en vergeving. Niet de schuldgevoelens staan centraal bij de biecht, maar de vergeving. Waar het Jezus om gaat is dat de tollenaar echt berouw had, dat hij zich bewust was van zijn zondig verleden en zo naar God ging. Jezus prijst het in die tollenaar dat hij zichzelf niet goedpraatte en dat hij bereid was dit aan God te belijden, om vervolgens een ommekeer te maken. Daarom ging de tollenaar gerechtvaardigd naar huis. De ander niet.

Het verhaal gaat dat koning Frederik de Grote op een dag de gevangenis bezocht. Hij sprak met de gevangenen. En de een zei dat hij onschuldig was, de ander dat er sprake was van een reusachtig misverstand, weer een ander dat er sprake was van een complot waarvan hij de dupe was en zo ging het maar door. Als laatste bezocht hij een veroordeelde…. die niets zei. Hij zweeg. “Nou”, zei de koning, “ik veronderstel dat ook jij een onschuldig slachtoffer bent”. “Nee, Sire” – zei de gevangene – “ik ben schuldig en heb deze straf verdiend”. De Koning liet de cipier halen en zei: “Laat deze man vrij en stuur hem naar huis”. Het lijkt op wat Jezus zegt: Wie zich verheft zal vernederd worden; wie zich vernedert, zal verheven worden.

Als wij straks gerechtvaardigd naar huis willen gaan, wil je echt de vreugde van kerstmis ervaren, wil je echt vrede in je hart….dan weten we wat ons nu te doen staat. Weet dat Gods genade groter is dan onze grootste stommiteiten en ergste daden. Weet dat Hij je vrede en vreugde toewenst. God die naar ons toekomt; wat een genade! Zalig Kerstmis!

+ Rob Mutsaerts