In zijn intensiteit en doelbewustheid deed Paul mij denken aan zijn stichter, Ignatius van Loyola, de bekeerde soldaat die de geschiedenis van de Kerk na de Reformatie veranderde.

10 september 2020 Kardinaal George Pell

Fr. Paul Mankowski leefde zijn leven in verborgenheid, maar het is gepast dat zijn vrienden bij zijn dood publiekelijk zijn persoonlijke prestaties erkennen.

Na het lezen van het welsprekende eerbetoon van Tony Abbott was mijn aanvankelijke gedachte, dat nog een Australische bijdrage er misschien een te veel zou zijn, maar afstand kan niet alleen een breder en ander perspectief met zich mee brengen, maar soms ook een grotere vrijheid verschaffen om de profeet in eigen land te erkennen.

Paul en ik ontmoetten elkaar voor het eerst in de jaren negentig, toen ik deel uitmaakte van een klein team Engelstaligen van de Congregatie voor de Geloofsleer voor een ontmoeting met een delegatie van de Bisschoppenconferentie van de Verenigde Staten met het oog op Schriftvertalingen naar het Engels; een volgende ronde in de strijd tegen ideologische vertalingen die ernaar streefden het origineel te verbeteren. Paul leverde ons de belangrijkste informatieve documenten, op een niveau dat veel hoger lag dan andere adviezen die werden aangeboden. Ik was volledig overtuigd.

Paul was bot en moedig, formidabel slim -zelfs volgens Jezuïeten maatstaven-, een man met inzicht en forensisch vakmanschap. Dit alles afgezien van zijn geloof, regelmatig gebed, vasten, en zijn capaciteiten als journalist. In zijn intensiteit en doelbewustheid deed Paul mij denken aan zijn stichter, Ignatius van Loyola, de bekeerde soldaat die de geschiedenis van de Kerk na de Reformatie veranderde.

Tijdens zijn ‘derde jaar’ deed hij onderzoek naar de geschriften van Ignatius en ontdekte, dat Ignatius overwoog te pogen de meest corrupte religieuze orde van zijn tijd te vinden om zich bij aan te sluiten, opdat hij meer voor Christus kon lijden. Wij danken God dat hij deze weg niet heeft gevolgd.

Tony Abbott vermeldde, dat Paul een van de scherpste critici was van zijn eigen Sociëteit van Jezus, op zowel het gebied van geloof als moraal. Hij hield vurig van Christus en zijn Kerk, betreurde het christelijk verval in de westerse wereld, het belangrijkste kenmerk van ons religieuze landschap, en betreurde in het bijzonder de eclips van de Jezuïeten, aangezien ze ongeveer tweederde van hun meer dan 30.000 leden uit de jaren zestig verloren.

Dit is een niet te overzien verlies voor de Kerk en de samenleving, zowel een oorzaak als een gevolg van de secularisering van de westerse geest. Veel van onze religieuze ordes zullen geschiedenis worden, maar de Kerk kan niet toestaan dat dit met de Jezuïeten gebeurt. Hoe dit te voorkomen is de uitdaging.

Decennia lang leefde Paul met verschillende niveaus van officiële afkeuring. Vermoedelijk hoopten sommige oversten dat hij zou verhuizen naar een ander terrein van het kerkelijk leven, maar hij verwierp die optie; anderen, vooral recenter, behandelden hem met waardigheid en rechtvaardigheid. Zijn keuze was te blijven en zich bij de situatie neer te leggen. Zijn onthullingen uit de archieven over de bijdrage van Jezuïtische politicus pater Robert Drinan aan de abortuswetgeving werd niet met gejuich ontvangen door de pro-abortusbrigade. Hem werd lange tijd belet de vierde gelofte af te leggen, hij kreeg een schrijfverbod opgelegd (niet altijd met succes) en werd gereduceerd tot leraar Grieks en Hebreeuws aan het Biblicum in Rome. Zijn ambities voor de hervorming van de Orde werden niet verwezenlijkt.

Ik denk niet dat Paul ooit mijn hoop heeft gedeeld dat paus Franciscus, een jezuïet die zijn eigen problemen met zijn orde had, een belangrijk middel tot hervorming zou zijn. Dit is niet gebeurd, hoewel ik niet weet wat de redenen zijn voor de stilzwijgende houding van de Heilige Vader. Misschien gelooft hij, dat de Jezuïeten zichzelf moeten zuiveren, aangezien de inspanningen van Johannes Paulus tevergeefs waren.

Profeten zijn gewoonlijk geen goede religieuze oversten en ik heb Paul nooit als een regionale leider gezien. Maar zijn keuzes vertegenwoordigen de enige weg voorwaarts. Gebed, aanbidding, geloof in de ene ware God van Abraham, Izaäk en Jakob, absolute gehoorzaamheid aan het voorbeeld en de leer van Jezus, Gods enige Zoon (niet alleen w.b. armoede en sociale gerechtigheid) en trouw aan het charisma van Ignatius en Franciscus Xaverius, dat niet gedeconstrueerd of gereduceerd en gepsychologiseerd wordt. Radicale dienstbaarheid, strijdbare orthodoxie zijn de idealen, waarbij men zich herinnert dat, meer nog dan de moraal, de fundamentele uitdaging het geloof is.

Paul vertelde me ook dat Ignatius, toen hij de regel schreef, gewaarschuwd was voor de gevaren van zware centralisatie die kenmerkend is voor de Jezuïeten, tegenover de meer uitgewaaierde modellen van gezag, met een grotere mate van lokale autonomie van de Benedictijnse monniken en de latere Dominicaanse en Franciscaner broeders. Ignatius stond  echter op deze heldere bevelsstructuur.

Wanneer het centrale commando duidelijk en vastberaden is, kan het regelmatige verwijderen van onkruid doorgaan, dat altijd nodig is, maar wanneer oversten vijandig komen te staan tegenover hervormingen, hebben we een andere situatie; en in de loop der jaren heb ik me er altijd weer over verbaasd hoe trage niet-presteerders in actie kunnen komen om goede initiatieven in de kiem te smoren. Aan de andere kant heb ik ook gezien wat Johannes Paulus de Grote tot stand heeft gebracht en ken ik de eerste vierhonderd jaar van de geschiedenis van de Jezuïeten.

Toen ik in de gevangenis zat schreef Paul een paar keer, waarbij hij een keer een lezing citeerde van professor John Finnis uit 1989 over de veroordeling van Thomas More in Westminster Hall in 1535, omdat die “de diepere betekenis van het getuigenis dat je geroepen bent te geven” beter kon uitleggen.

Hij onderschreef ook Finnis’ opvatting dat het niet serieus nemen van Jezus’ claim dat Hij iedereen zou oordelen op de laatste dag “de kern is van de crisis van geloof en moraal: alleen als we dat serieus nemen kunnen we een hoop ervaren die verder gaat dan woorden, om de heilige Thomas More vrolijk te ontmoeten in de hemel”; en de onlangs aangekomen jezuïet Mankowski.

________________________________________

Kardinaal George Pell (Foto: EWTN Vaticano)

Kardinaal George Pell is emeritus-prefect van het Vaticaanse Secretariaat voor de Economie.

Keywoorden: | Kardinaal George Pell | Nieuwsbrief08 | Pater Paul V. Mankowski s.j. | Religieuze leven |

Pater Paul V. Mankowski s.j. (1953-2020)

Redactie EWTN Lage Landen: Pater Paul V. Mankowski, S.J. was hoogleraar bijbel wetenschappen aan het Pauselijk Bijbels Instituut te Rome. Hij is in 2020 plotseling overleden. Voor meer artikelen over hem klik de tag boven aan dit artikel.

Wilt u meer lezen van wat bijvoorbeeld Pater Paul Mankowski s.j. heeft geschreven, klik dan hier, of gebruik een van de andere ’tags’ bovenaan deze post.