ANALYSE VAN HET NIEUWS: De groep Duitse lekengelovigen beweert dat de Synodale Weg, die herhaalde correcties van het Vaticaan heeft genegeerd, verdeeldheid bevordert en de weg vrijmaakt voor schisma.
| 1 Oktober 2021
VATICAANSTAD – Terwijl donderdag in Frankfurt de tweede bijeenkomst op hoog niveau van het Synodale Pad van de Duitse Kerk werd geopend, publiceerde een groep Duitse lekengelovigen hun eigen hervormingsmanifest dat het meerjarige proces bekritiseert vanwege het bevorderen van verdeeldheid, het tekortschieten in bieden van voorwaarden voor echte hervorming en het effenen van de weg voor een schisma.
Onder de naam ‘ Neuer Anfang ‘ (Nieuw Begin – Een Manifest voor Hervorming) erkennen de auteurs van de campagne de noodzaak van een “fundamentele hervorming” van de Kerk, maar betogen dat de misbruikcrisis die de Synodale Weg in gang heeft gezet, is “geïnstrumentaliseerd” om “een bekende politiek-kerkelijke agenda” uit te voeren.
Het Synodale Pad, dat in januari 2020 van start ging, en volgens de planning februari volgend jaar moet eindigen, wil de belangrijkste problemen aanpakken die, naar verluidt, voortvloeien uit de crisis rond het misbruik van geestelijken. De focus ligt op vier afzonderlijke thema’s, in discussies die elk worden geleid door een bisschop en een leek: macht en gezag, seksuele moraal, priesterlijk leven, en de rol van de vrouw in de Kerk.
Maar het proces is bekritiseerd als een middel om zeer omstreden en verboden veranderingen door te drukken, waarvan vele de universele Kerk betreffen, zoals de wijding van vrouwen en de zegening van verbintenissen tussen personen van hetzelfde geslacht, alsmede een radicale hervorming van de sacramentele en hiërarchische structuur van de Kerk.
De leken-gelovigen achter het manifest, die zichzelf omschrijven als toegewijd aan antropologie, ethiek, filosofie, theologie en journalistiek, benadrukken dat elke hervorming gecentreerd moet zijn op het evangelie en het “levende woord van God”, en dat hun geweten hen belet “eisen om aldoor te steunen of initiatieven te volgen die onze band met het levende woord van God dreigen te ontbinden of te relativeren”.
Zij verwerpen zowel de claim van de Synodale Weg om “namens alle katholieken in Duitsland te spreken en bindende beslissingen voor hen te nemen,” als de “commissie-georiënteerde en permanente ‘leken’ herverdeling van macht en secularisatie binnen de Kerk.”
‘Ongehoorzaamheid en opstandigheid’
De auteurs bekritiseren het Synodale Pad verder, vanwege het “klaarblijkelijk niet geïnteresseerd zijn in processen van berouw en geestelijke vernieuwing,” en omdat het ethische kwesties bespreekt met het oog op het inpassen van de Kerk in de “culturele mainstream”.
“Er wordt nauwelijks aandacht besteed aan de vraag hoe mensen van onze tijd groei, genezing en integratie kunnen vinden in het licht van het Evangelie en in de relatie met Jezus Christus,” stellen de auteurs. Ze wijzen er ook op, dat de waarschuwende brief van Paus Franciscus uit 2019 aan de Duitse bisschoppen over het Synodale Pad “eenvoudigweg genegeerd” is en de pauselijke leer over kernvragen “arrogant terzijde geschoven” is.
“De katholieke kerk is katholiek zolang zij in levende eenheid en in dialoog is met de universele kerk,” stellen de opstellers van het manifest. “Wij willen geen ‘Kerk van ongehoorzaamheid en rebellie’ zijn en verwerpen elke poging om in Duitsland een eigen kerkelijke weg in te slaan.”
De Synodale Weg, voegen zij eraan toe, wil de macht van bisschoppen en priesters breken, door hen onder de macht van lekenambtenaren te brengen. En hoewel ze de noodzaak van meer lekenparticipatie erkennen, vooral van vrouwen, maken ze duidelijk dat ze geen “kerk van functionarissen willen, met een opgeblazen apparaat en permanent ingevoerd gebabbel”.
Ze bekritiseren de Synodale Weg ook voor het negeren van zonde, de gebrokenheid van de menselijke natuur, en de complementariteit van de seksen, evenals het verduisteren van de roeping tot het priesterschap “door het theologisch en strategisch te marginaliseren”.
De auteurs zeggen herhaaldelijk, dat de Synodale Weg de misbruikcrisis heeft uitgebuit door het debat te verdraaien, dat “de grootste zorg en aandacht” nodig heeft, en in plaats daarvan een op zichzelf betrokken Kerk mogelijk heeft gemaakt die gericht is op zelfbehoud. Een dergelijke benadering “leidt niet tot hervorming, maar uiteindelijk tot kerkelijk atheïsme,” zeggen zij. “De enige remedie is vernieuwing vanuit de diepten van het Evangelie. ‘Ga en handel naar wat Hij u zegt’.”
De Synodale Weg “voldoet niet aan voorwaarden voor echte hervorming,” betogen zij, eraan toevoegend dat door zich te fixeren op uiterlijke structuren, het “de kern van de crisis mist; het doet de vrede in de parochies geweld aan, verlaat de weg van eenheid met de universele Kerk, beschadigt de kerk in de kern van haar geloof en baant de weg naar schisma.”
Grote spanning
Het nieuws van het manifest komt op een moment van grote spanning in de Kerk in Duitsland, nu de organisatoren van de Synodale Weg hun programma doorduwen en critici marginaliseren en het zwijgen opleggen, die, in reactie daarop, hun verzet opvoeren.
Op zondag hield een van de al lang bestaande bisschoppelijke critici van de Synodale Weg, bisschop Rudolf Voderholzer van Regensburg, een preek waarin hij de leiders van het proces beschuldigde van het instrumentaliseren van seksueel misbruik “om te proberen de katholieke kerk te hervormen naar het voorbeeld van protestantse ordes”.
Zijn opmerkingen kwamen in dezelfde week dat de tweede plenaire zitting van de Synodale Vergadering, het hoogste besluitvormingsorgaan voor het Synodale Pad, in Frankfurt van start ging. Ongeveer 230 leden zullen tijdens de bijeenkomst van 30 sept. tot 2 okt. 16 teksten over de vier thema’s bespreken.
De voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie, bisschop Georg Bätzing, heeft de uitspraken van bisschop Voderholzer scherp bekritiseerd en bij de opening van de vergadering gezegd dat ze “volstrekt onaanvaardbaar en hoogst aanmatigend” waren en “geen recht deden aan de betreffenden”.
Begin september lanceerde bisschop Voderholzer zijn eigen website over de Synodale Weg, die tot doel heeft bijdragen te leveren aan het synodale proces door middel van teksten die trouw zijn aan de leer en traditie van de Kerk.
Zijn eerste tegenvoorstel, geschreven door een groep van vier leken en geestelijken over het forum van de Synodale Weg over macht en gezag in de Kerk, werd geprezen door kardinaal Walter Kasper, gezien als de officieuze vertegenwoordiger van paus Franciscus voor de Kerk in Duitsland. De kardinaal zei, dat het duidelijk de bestaande problemen analyseert in tegenstelling tot het officiële document van de Synodale Weg over het onderwerp dat, zei hij, zo hypothetisch was dat “uiteindelijk velen zich afvragen of dit alles nog wel helemaal katholiek is.”
Verdere tekenen van spanning waren te zien in een toespraak die bisschop Bätzing op 27 september hield voor een groep van 200 politici, waarin hij kritiek uitte op “vermanende woorden” van de Romeinse Curie over kwesties als de zegening van verbintenissen tussen personen van hetzelfde geslacht, die volgens hem “allang beantwoord zijn in onze verlichte en vrijheidslievende samenleving”.
Bätzing richt zijn pijlen op Woelki
Hij bekritiseerde ook paus Franciscus voor het niet ontslaan van kardinaal Rainer Maria Woelki van Keulen voor “grote fouten in zijn aanpak” van historische misbruikzaken, ook al had een Vaticaans onderzoek de kardinaal vrijgesproken van onrechtmatigheden in de behandeling van die zaken. In plaats daarvan adviseerde de paus kardinaal Woelki, die net als bisschop Voderholzer een van de weinige uitgesproken critici van de Synodale Weg is geweest, een periode van verlof te nemen, omdat “de aartsbisschop en het aartsbisdom een tijd van pauze, vernieuwing en verzoening nodig hebben”.
Velen hadden het vermoeden dat de kardinaal, 65 jaar oud, het doelwit was van afzetting vanwege zijn verzet tegen het Synodale Pad. Hij zal nu tot maart volgend jaar met sabbatical zijn en dan zal het Synodale Pad net afgelopen zijn.
Een van de oprichters van de lekengroep “Neuer Anfang”, Bernhard Meuser, bekritiseerde de behandeling van kardinaal Woelki in Duitsland en schreef in een artikel van 27 september voor Catholic News Agency dat hij was opgejaagd als een dier.
Onder de “bloeddorstige jachthonden”, zei Meuser, was Thomas Sternberg, hoofd van het invloedrijke leken Centrale Comité van Duitse Katholieken (ZdK), dat een leidende rol speelt in het Synodale Pad en zijn hervormingsgezinde agenda. Bovendien, merkte Meuser op, dat een dergelijk verzet tegen de Keulse kardinaal in contrast stond met de behandeling van kardinaal Reinhard Marx van München, die zich volgens hem schuldig had gemaakt aan grotere nalatigheden dan kardinaal Woelki, maar wiens aanbod om af te treden eerder dit jaar door Franciscus werd afgewezen.
In zijn commentaar van 30 september aan het Register zei Meuser, dat de zaken de laatste tijd een “dramatische wending” hebben genomen in de Kerk in Duitsland “met een oneindige hoeveelheid dynamiet in de lucht”.
Hij wees erop dat de bisschoppenconferentie verdeeld is in een meerderheid van voorstanders van het Synodale Pad, en een minderheid van bisschoppen met trouw aan het leergezag “die het gevoel hebben in Babylonische ballingschap te verkeren”.
Maar de orthodox-georiënteerde bisschoppen “willen tot het bittere einde in gesprek blijven”, merkte Meuser op, een zet die volgens hem “tot een ramp zal leiden”.
“Als de bisschoppen niet de kracht hebben om zich te verzetten,” zei hij, “zullen wij leken ons niet de Kerk laten vernietigen die wij liefhebben en die ons geestelijk thuis is.”
Keywoorden – Tags: Bisschop George Bätzing | Bisschop Rudolf Voderholzer | Centrale Comité van Duitse Katholieken ZdK| Duitse Bisschoppen | Duitse Katholieke kerk | Edward Pentin | Kardinaal Rainer Maria Woelki | NCRegister | Leken initiatief ‘Neuer Anfang’ Nieuw Begin | Paus Franciscus I | Synodale Weg
