Voor haar dood knielde elke zuster voor haar priores die hun toestemming gaf om te sterven. De priores was de laatste die werd geëxecuteerd, haar gezang ging door tot het mes viel.
Courtney Mares/CNA Vaticaan 18 december 2024
Paus Franciscus heeft de 16 ongeschoeide karmelietessen van Compiègne, terechtgesteld tijdens de Terreur (1792-94) in de Franse Revolutie, officieel heilig verklaard via de zeldzame procedure van “equipollente heiligverklaring”.
Moeder Teresa van Sint Augustinus en haar 15 metgezellen, die in Parijs werden geguillotineerd terwijl ze lofliederen zongen, kunnen onmiddellijk wereldwijd als heiligen worden vereerd in de katholieke Kerk.
De equipollente, of “gelijkwaardige” heiligverklaring, die woensdag door het Vaticaan werd aangekondigd, erkent de jarenlange verering van de karmelietessen, die op 17 juli 1794 met onwankelbaar geloof hun dood tegemoet gingen.
Hun laatste daad van moed en geloof was de inspiratie van Francis Poulencs bekende opera Dialogues des Carmélites uit 1957, gebaseerd op het gelijknamige boek van de beroemde katholieke romanschrijver en essayist Georges Bernanos.
Net als het gebruikelijke heiligverklaringsproces is equipollente heiligverklaring een beroep op pauselijke onfeilbaarheid waarin de paus verklaart dat een persoon tot de heiligen in de hemel behoort. Het omzeilt het formele proces van heiligverklaring en de ceremonie, omdat het gebeurt door de publicatie van een pauselijke bul.
Langdurige verering van de heilige en aangetoonde heldhaftige deugdzaamheid zijn nog steeds vereist, en hoewel er geen modern wonder nodig is, wordt er ook rekening gehouden met de bekendheid van wonderen die voor of na de dood van een heilige hebben plaatsgevonden nadat er een studie is gemaakt door de historische afdeling van het Vaticaanse Dicasterie voor de Heiligverklaringen.
Hoewel het proces zeldzaam is, heeft paus Franciscus anderen heilig verklaard door middel van equipollente heiligverklaring, zoals de heilige Petrus Faber en de heilige Margaretha van Costello, iets wat paus Benedictus XVI ook deed voor de heilige Hildegard van Bingen en wat Pius XI deed voor de heilige Albertus de Grote.
Wie waren de Martelaren van Compiègne?
De martelaren, bestaande uit 11 nonnen, drie lekenzusters en twee externe zusters, werden gearresteerd in een tijd van hevige anti-katholieke vervolging. De Civiele grondwet van de clerus (Frans: Constitution civile du clergé) van de Franse Revolutie verbood het religieuze leven en de karmelieten van Compiègne werden in 1792 uit hun klooster gezet.
Hoewel ze gedwongen werden onder te duiken, hielden de zusters in het geheim vast aan hun gemeenschappelijke leven van gebed en boetedoening. Op voorstel van de priores van het klooster, Moeder Teresa van St. Augustinus, legden de zusters een extra gelofte af: hun leven opofferen in ruil voor het einde van de Franse Revolutie en voor de katholieke Kerk in Frankrijk.
Op de dag van hun executie werden de zusters in open karren door de straten van Parijs vervoerd, waarbij ze beledigingen van de verzamelde menigte te verduren kregen. Ze lieten zich niet afschrikken en zongen het Miserere, Salve Regina en Veni Creator Spiritus terwijl ze het schavot naderden.
Voordat ze hun dood tegemoet gingen, knielden alle zusters voor hun priores die hun toestemming gaf om te sterven. De priores was de laatste die werd geëxecuteerd, haar gezang ging door tot het mes viel.
Binnen een paar dagen werd Maximilien Robespierre zelf geëxecuteerd, waarmee een einde kwam aan het bloedige Terreurbewind.
De lichamen van de 16 martelaren werden begraven in een massagraf op het Picpus kerkhof, waar een grafsteen hun martelaarschap herdenkt. Nadat ze in 1906 zalig verklaard werden door Paus Pius X, heeft hun verhaal boeken, films en opera’s geïnspireerd.
De feestdag van de Martelaren van Compiègne blijft 17 juli, om de datum van hun martelaarschap te herdenken.
Andere heiligverklaringen
Naast deze equipollente heiligverklaring heeft paus Franciscus ook andere canonisatieprocessen goedgekeurd, waaronder de zaligverklaringen van twee martelaren uit de 20e eeuw: Aartsbisschop Eduardo Profittlich, die stierf onder communistische vervolging, en pater Elia Comini, een slachtoffer van het nazi-fascisme.
Profittlich, een Duitse jezuïet en aartsbisschop, stierf in 1942 in een Sovjet-gevangenis nadat hij martelingen had doorstaan omdat hij weigerde zijn kudde in het door de Sovjet-Unie bezette Estland in de steek te laten.
Comini, een Salesiaanse priester, werd in 1944 door de nazi’s geëxecuteerd omdat hij dorpelingen hielp en spirituele steun bood tijdens bloedbaden in Noord-Italië.
Paus Franciscus erkende ook de heldhaftige deugden van drie Dienaren van God: De Hongaarse aartsbisschop Áron Márton (1896-1980), de Italiaanse priester pater Giuseppe Maria Leone (1829-1902) en de Franse leek Pietro Goursat (1914-1991), die de Emmanuel-gemeenschap oprichtte.
Márton, een bisschop die zich verzette tegen zowel de nationaalsocialistische als de communistische onderdrukking in Roemenië, verdedigde de vrijheid van godsdienst en hielp de vervolgden voordat hij in 1951 door de communisten werd veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf en dwangarbeid. Hij werd later vrijgelaten en stierf in 1980 aan kanker.
Leone, een Italiaanse priester van de Redemptoristen, wijdde zijn leven aan prediking, geestelijke begeleiding en hulp aan gemeenschappen die door epidemieën werden geteisterd. Hij stond bekend als biechtvader en spiritueel gids en hielp het religieuze leven te vernieuwen en gelovige leken te inspireren in het Italië van na de eenwording.
De Franse leek Pietro Goursat stichtte de Emmanuel-gemeenschap, een beweging die gebed en evangelisatie promootte, vooral onder gemarginaliseerde jongeren. Ondanks persoonlijke ontberingen veranderde hij het Heilig Hart heiligdom in Paray-le-Monial in een spiritueel centrum en leefde hij zijn laatste jaren in stille devotie.
Met het decreet hebben de drie Dienaren van God nu de titel “eerbiedwaardig” in de katholieke Kerk.
Courtney Mares is correspondent in Rome voor Catholic News Agency. Ze is afgestudeerd aan Harvard University, heeft verslag gedaan vanuit persbureaus op drie continenten en kreeg de Gardner Fellowship voor haar werk met Noord-Koreaanse vluchtelingen.
