De getuigenis van de voormalige prins-primaat van Hongarije, in 2019 tot ‘Eerbiedwaardige’ van de Kerk verklaard, blijft een model van verzet en verdediging van het katholieke geloof ten overstaan van de 20e-eeuwse atheïstische vervolging.
Solène Tadié’; Boeken; 4 juni 2023
Hij belichaamt het gezicht van verzet tegen de totalitaire regimes van de 20e eeuw in Hongarije: Kardinaal József Mindszenty (1892-1975), leider van de katholieke kerk van het land tussen 1945 en 1973, wiens spirituele en intellectuele nalatenschap onlangs tot leven is gewekt met de heruitgave van zijn Memoires in het Engels door Ignatius Press.
Deze spirituele figuur, die de afgelopen decennia relatief gezien vergeten is in het Westen, werd tijdens zijn leven vaak vergeleken met andere helden uit de Koude Oorlog, zoals Alexander Solzjenitsyn.
Kardinaal Mindszenty (die tot bisschop werd gewijd in ’44 en tot kardinaal gecreëerd in ’46) werd al twee keer gearresteerd in 1919 voor zijn opeenvolgende oppositie tegen de socialistische regering van Mihály Károlyi en de Hongaarse Sovjetrepubliek. Vervolgens werd hij een felle tegenstander van de nationale fascistische beweging, de Pijlkruispartij, tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit verzet leverde hem enkele maanden gevangenisstraf op tijdens het korte aan de macht komen van deze beweging van oktober 1944 tot april 1945.
Maar het moeilijkste hoofdstuk uit zijn leven blijft ongetwijfeld de achtjarige periode die hij tussen 1948 en 1956 doorbracht in de gevangenissen van de Hongaarse Volksrepubliek, die deel uitmaakte van het naoorlogse communistische blok van de Sovjet-Unie.
Na te zijn onderworpen aan verschillende fysieke en psychologische martelingen werd de kerkleider, die door de communistische autoriteiten werd beschouwd als de belichaming van de “klerikale reactie”, aan het einde van een showproces veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf wegens verraad. Het verloop van het proces werd in detail beschreven en geanalyseerd in een recente publicatie van de Libreria Editrice Vaticana in 2021.
Tijdens de beroemde Hongaarse Opstand van 1956 werd de kardinaal vrijgelaten en vond hij een toevlucht in de Amerikaanse ambassade in Boedapest, waar hij de volgende 15 jaar verbleef, tot 1971. Hij stierf in ballingschap in Wenen in 1975.
In zijn memoires blikt kardinaal Mindszenty – wiens proces van heiligverklaring in 1994 werd geopend – terug op deze beslissende gebeurtenissen in de geschiedenis van de Westerse wereld en de Kerk door de lens van zijn eigen leven, vanaf zijn vroege jeugd in Mindszent in het westen van Hongarije tot de schemering van zijn aardse pelgrimstocht die hij moest voltooien tijdens verbanning uit zijn geboorteland, dat tot 1989 onder sovjetheerschappij bleef. In feite is zijn uitzonderlijke lot onlosmakelijk verbonden met de pijnlijke geschiedenis van het 20e-eeuwse Hongarije, en de figuur van deze geestelijke blijft diep gegrift in de identiteit van zijn volk en de katholieke kerk.
Gedreven hoeder van christelijke waarden
Het verenigende beeld van kardinaal Mindszenty werd onlangs opgeroepen door paus Franciscus in de Sint-Stefanusbasiliek in Boedapest, ter gelegenheid van zijn apostolische reis van 28-30 april, om het geloofsverzet van het Hongaarse volk te prijzen tegenover tientallen jaren van atheïstische vervolging, waarbij hij de nu spreekwoordelijke zin van de kardinaal citeerde: “Als er een miljoen biddende Hongaren zijn, ben ik niet bang voor morgen!”
“Mindszenty onderscheidt zich in de donkerste tijden als een felle verdediger van vrijheid en menselijke waardigheid en een jaloerse bewaker van de christelijke waarden en deugden en de rechten van de Kerk,” vertelde Daniel Mahoney, professor in de politiek aan het Assumption College in Massachusetts, aan het Register, waarbij hij benadrukte dat de kardinaal ook een hartstochtelijke patriot was zonder ooit in de buurt te komen van de racistische en nationalistische bewegingen die in die tijd wijdverbreid waren en zich verzamelden achter de Pijlkruispartij.
Mahoney, die de inleiding schreef voor de nieuwe editie van de Memoires, die bijna een halve eeuw na de eerste editie in 1974 werd gepubliceerd, en wiens eigen intellectuele pad aanzienlijk werd beïnvloed door de Hongaarse primaat, ziet hem als een “anti-totalitaire titaan” en als de “bewaker van ‘eeuwige waarheden'”.
“Mindszenty verdedigde de waarheid, vrijheid en wat hij noemde ‘de geheiligde traditie’ van zijn volk tegen elke vorm van ideologische leugenachtigheid,” zei hij.
Lessen voor de kerk van vandaag
Bij het opsommen van de vele deugden die de kardinaal – die in 2019 tot “Eerbiedwaardige” van de Kerk werd benoemd – tijdens zijn leven tentoonspreidde, wijst de Amerikaanse geleerde ook op zijn onverzettelijke weigering om het criminele verleden van het communisme te “liquideren”, een verleiding waaraan katholieke leiders volgens hem te gemakkelijk toegaven – tot de verkiezing van paus Johannes Paulus II in 1978.
Inderdaad, zo bracht Mahoney in herinnering, was het deels onder druk van paus Paulus VI dat kardinaal Mindszenty Hongarije verliet en accepteerde wat hij zelf in zijn memoires beschreef als een “volledige en totale ballingschap”.
Om het vertrek van de Hongaarse primaat uit het land te vergemakkelijken en de relaties tussen de regering ervan en de Heilige Stoel glad te strijken, hief Paulus VI ook de excommunicatie op die eerder door Pius XII was uitgevaardigd tegen iedereen die betrokken was bij zijn arrestatie en veroordeling. Hij stemde er ook mee in om de aartsbisschop van Esztergom te beschouwen als louter een “slachtoffer van de geschiedenis” – een formulering die, volgens critici, geïnterpreteerd zou kunnen worden als het vrijpleiten van het heersende communistische leiderschap van elke directe verantwoordelijkheid voor de misdaden gepleegd tegen kardinaal Mindszenty en vele andere geestelijken.
In feite was deze verzoenende diplomatieke aanpak van het Vaticaan ten opzichte van de landen onder Sovjetoverheersing, algemeen bekend als Ostpolitik, al controversieel in de katholieke wereld in die tijd, omdat het leek alsof het voorrang gaf aan het gunstig stemmen van de regerende autoriteiten boven het verdedigen van de belangen van de lokale kerken die leden onder communistische dictaturen.
Vanuit dit perspectief is kardinaal Mindszenty, in de visie van Mahoney, een “aanmaning voor hedendaagse christenen om geen compromissen te sluiten met de ideologische ondermijning van waarheid, vrijheid en menselijke waardigheid”.
De actualiteit van deze heruitgegeven memoires ligt volgens hem ook in het feit dat sommige fouten die Vaticaanse diplomaten eind jaren zestig en in de jaren zeventig maakten, de afgelopen jaren zijn herhaald. Hij betreurde bijvoorbeeld dat “invloedrijke geestelijken op posities met de hoogste verantwoordelijkheid sympathie tonen voor ideologische regimes van Havana tot Peking die hun volkeren tot slavernij brengen en die onze geloofsgenoten actief vervolgen”.
Zoals Mahoney zei: “Mindszenty’s standvastige karakter, zijn niet aflatende moed en zijn onvermoeibare verzet tegen totalitarisme in al zijn vormen, dienen als een permanent verwijt omtrent blindheid en lafheid.”
Solène Tadié
Solène Tadié – NCRegister
Solène Tadié is de Europa-correspondent voor het National Catholic Register. Ze is Frans-Zwitsers en groeide op in Parijs. Na haar afstuderen aan de universiteit van Roma III met een graad in journalistiek, begon ze met verslaggeving over Rome en het Vaticaan voor Aleteia. In 2015 ging ze deel uitmaken van L’Osservatore Romano, waar ze achtereenvolgens werkte voor de Franse sectie en de culturele pagina’s van het Italiaanse dagblad. Ze heeft ook samengewerkt met verschillende Franstalige katholieke media-organisaties. Solène heeft een bachelordiploma filosofie van de Pauselijke Universiteit van Sint Thomas van Aquino, en vertaalde onlangs in het Frans (voor Editions Salvator) Defending the Free Market: The Moral Case for a Free Economy van father Robert Sirico van het Acton Institute. Solène is op twitter te volgen onder @Solena_Tad.
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
Wilt u meer vertaalde artikelen lezen van de katholieke journaliste ‘Solène Tadié‘? Klik dan hier.
Wilt u meer artikelen over thema’s zoals bijvoorbeeld ‘Pausreis Hongarije 2023′‘? Klik dan hier, of gebruik één van de andere ’tags’ boven- of onderaan dit artikel of gebruik de zoekfunctie van de website (het vergrootglas rechtsboven aan de pagina)
230606 | [XLS000]
