Deze controversiële Duitse bisschop kan binnenkort het doctrinaire hoofd van het Vaticaan worden – @NCRegister @JLLiedl
Bisschop Heiner Wilmer, die zich een uitgesproken ondersteuner heeft betoond van de meest controversiële voorstellen van de Duitse Synodale Weg, is naar verluidt de ‘waarschijnlijke’ keuze van paus Franciscus om het Dicasterium voor de Geloofsleer te gaan leiden.
Jonathan Liedl; Vaticaan; 23 januari 2023
Nog maar enkele weken geleden werd de benoeming van een controversiële Duitse bisschop tot de invloedrijke functie van prefect van het Dicasterium van de Geloofsleer naar verluidt geblokkeerd door bezorgde kardinalen, die er bij paus Franciscus op aandrongen de benoeming af te wijzen. Nu wordt weer gemeld dat bisschop Heiner Wilmer de keuze van de Heilige Vader zijn om het Vaticaanse bureau voor de geloofsleer te leiden.
Bisschop Wilmer, die het Duitse bisdom Hildesheim leidt en vier maanden geleden betreurde dat de Duitse Synode een tekst niet goedkeurde waarin werd opgeroepen tot radicale veranderingen in de leer van de Kerk over seksualiteit, werd naar verluidt in december jongstleden door paus Franciscus sterk in overweging genomen om kardinaal Luis Ladaria op te volgen als prefect van het Dicasterium van de Geloofsleer. Maar een interventie van een aantal hooggeplaatste prelaten, waaronder naar verluidt wijlen kardinaal George Pell, trok de doctrinaire degelijkheid van bisschop Wilmer in twijfel, en zou, naar men zei, de paus ervan weerhouden hebben de selectie door te zetten – althans tijdelijk.
Nu, volgens de traditionalistische Italiaanse website Messa In Latino, wordt de kandidatuur van bisschop Wilmer opnieuw sterk overwogen door de Heilige Vader. In een open brief van de redactie van de website aan paus Franciscus wordt de benoeming van bisschop Wilmer “waarschijnlijk” genoemd.
De genoemde belangstelling van paus Franciscus voor bisschop Wilmer komt midden in de voortdurende impasse tussen het Vaticaan en het Duitse episcopaat over de controversiële Synodale Weg, een niet-bindend proces in de Duitse katholieke kerk dat streeft naar heterodoxe veranderingen in kerkelijk bestuur, sacramentele wijding en de leer over seksualiteit.
Tijdens een ontmoeting tussen de hoofden van de Vaticaanse bureaus van de Curie en de Duitse bisschoppen in november 2022, bekritiseerde kardinaal Ladaria de voorstellen van de Synodale Weg om “het mysterie van de Kerk te reduceren tot een louter machtsinstituut … dat zo snel mogelijk onder controle van supercontroleurs moet worden gebracht.” De ambtenaren van het Vaticaan riepen op tot een “moratorium” op de Synodale Weg, wat het Duitse episcopaat snel verwierp.
Volgens de notulen van de vergadering steunde bisschop Wilmer alle voorgestelde teksten van de Synodale Weg tijdens de laatste vergadering in september 2022, inclusief de teksten die opriepen tot de oprichting van een permanente Synodale Raad, de wijding van vrouwen en de morele vergoelijking van seksuele relaties tussen leden van hetzelfde geslacht.
Met betrekking tot de tekst die oproept tot heterodoxe veranderingen in de leer van de Kerk over seksualiteit, waarvan kardinaal Ladaria impliceerde dat deze de “algemene indruk” wekte dat “er niets meer te redden valt” in de orthodoxe leer van de Kerk, “dat alles veranderd moet worden”, steunde bisschop Wilmer niet alleen de maatregel, maar betreurde hij, dat deze tijdens de vergadering van september niet genoeg steun kreeg van de Duitse bisschoppen om formeel te worden aangenomen.
“Ik heb voor het beleidsdocument over de hervorming van de katholieke seksuele leer gestemd en ik ben zeer ontstemd dat de tweederde meerderheid van de bisschoppen niet is gehaald,” zei de 61-jarige Duitse bisschop naar verluidt na het geen voldoende meerderheid halen van het voorstel bij de stemming. “Dit is een echte domper voor iedereen die vanuit het geloof werkt aan een vernieuwing van onze kerk. Ik begrijp en deel de teleurstelling van veel katholieken over het worden verworpen van de tekst bij de stemming.
Bisschop Wilmer voegde eraan toe dat “de hervorming van de seksuele leer van de Kerk een zeer belangrijk onderwerp is en blijft. De verwerping van het beleidsdocument door een minderheid van bisschoppen verandert daar niets aan. Ik sta volledig achter de tekst en ben ervan overtuigd dat deze, ondanks de verwerping, in brede kring zal worden ontvangen en intensief zal worden besproken. Ik verzeker de gelovigen in het bisdom Hildesheim dat ik mij zal blijven inzetten voor een vernieuwing van de katholieke seksuele moraal. Het is onaanvaardbaar dat mensen gekwetst of gediscrimineerd worden door de kerkelijke leer. Dat is niet in de geest van Jezus Christus.”
De steun van bisschop Wilmer voor de radicale eisen van de Synodale Weg zijn niet de eerste keer dat hij controversiële theologische ideeën steunde.
In een interview uit 2018 beweerde hij dat “machtsmisbruik in het DNA zit van de Kerk”, wat niet langer kan worden afgedaan als “marginaal”, maar zou moeten leiden tot een “radicale heroverweging” van de ecclesiologie (vert.: theologisch nadenken over leer, structuur en wezen van de kerk). In hetzelfde interview beschreef hij ook de polemische Duitse theoloog pater Eugen Drewermann als “een profeet van onze tijd”. Pater Drewermann werd in de jaren negentig door zijn aartsbisschop de uitoefening van zijn priesterlijke bevoegdheden ontzegd vanwege zijn kritiek op de ‘staat van geestelijke’, en had eerder de maagdelijke geboorte van Christus en de fysieke opstanding van Jezus uit de dood in twijfel getrokken.
In hetzelfde interview trok bisschop Wilmer ook de leerstellige autoriteit van het magisterium van de Kerk in twijfel.
“Ik denk soms: Wie bepaalt eigenlijk wat katholiek is? We doen nog steeds alsof het de hiërarchie is; alsof wij bisschoppen het recht hebben op het etiket katholiek. Fout! … We moeten ontvangers zijn, luisteraars, leerlingen, in gesprek met katholieken, maar ook met christenen van andere denominaties en niet-gelovigen.”
In april 2020, in het kader van COVID-19, bekritiseerde bisschop Wilmer live uitgezonden misvieringen als een voorbeeld van overmatige “fixatie” op de Eucharistie. Hij bagatelliseerde de uitgesproken eucharistische aanwezigheid van Christus, in duidelijke tegenstelling tot het onderricht van Paulus VI in Mysterium Fidei en Johannes Paulus II in Ecclesia De Eucharista.
In 2022, bij de start van het wereldwijde synodale proces in zijn bisdom, zei hij in zijn homilie dat de Kerk “nieuw denken” nodig heeft over seksualiteit en het ambt van de priester.
“We hebben een nieuwe kijk op gender nodig – rechtvaardige deelname voor iedereen in de Kerk, evenzeer voor mannen als vrouwen,” zei hij tijdens de mis, die werd opgedragen in de kathedraal van Hildesheim.
Bisschop Wilmer heeft ook toegezien op de invoering van richtlijnen voor “gendergevoelig taalgebruik” in zijn bisdom. In plaats van “God onze Vader” stelt de tekst van 2021 bijvoorbeeld voor “Goede God, die voor ons moeder en vader is”.
Afgezien van vragen over de orthodoxie van zaken waaraan bisschop Wilmer zich toewijdt, zijn er ook vragen over zijn basiskwalificaties om een zo belangrijk ambt als het Dicasterium voor de Geloofsleer te leiden. Hij is pas sinds 2018 bisschop en in tegenstelling tot de toenmalige kardinaal Joseph Ratzinger en kardinaal Gerhard Mueller, twee Duitse prelaten die eerder de DDF-post bekleedden, heeft bisschop Wilmer geen noemenswaardige ervaring als theoloog op hoog niveau. Hoewel hij een doctoraat op dit gebied heeft behaald, waarbij hij zijn proefschrift schreef over mystiek en Maurice Blondel, omvatten zijn educatieve banen de middelbare school in Duitsland en geschiedenis en Duits aan de Fordham Preparatory School in de Bronx van 1997-1998.
Gewijd tot priester van de Paters Dehonianen – de Congregatie van de Priesters van het Heilig Hart – diende Wilmer als generaal-overste van zijn congregatie van 2015 tot aan zijn benoeming tot bisschop van Hildesheim, een bisdom in Noord-Duitsland met een wekelijkse misopkomst van slechts 2,8%, volgens de Duitse bisschoppenconferentie.
Een bewonderaar van dissidente theologen, een onervaren bisschop en een keiharde voorstander van de meest controversiële eisen van de Synodale Weg. Al deze karakteriseringen beschrijven bisschop Wilmer nauwkeurig. Maar als de geruchten waar zijn, kan de Duitse bisschop binnenkort nog een titel aan zijn CV toevoegen: Prefect van de Congregatie van de Geloofsleer.
Jonathan Liedl
Jonathan Liedl is senior redacteur voor het Register. Zijn achtergrond omvat werk voor katholieke staatsconferenties, drie jaar seminarieopleiding en bijles geven aan een christelijk studiecentrum aan een universiteit. Liedl heeft een B.A. in politieke wetenschappen en Arabische studies (Univ. of Notre Dame), een M.A. in katholieke studies (Univ. of St. Thomas), en is momenteel bezig met de afronding van een M.A. in theologie aan het Saint Paul Seminary. Hij woont in Minnesota’s Twin Cities. Volg hem op Twitter op @JLLiedl.
Keywoorden: Dicasterium voor de Geloofsleer (DDF) | Doctrinaire dwalingen | Duitse Katholieke kerk | Duits synodale weg | Ecclesia De Eucharista | Ecclesiologie | Jonathan Liedl | Kardinaal Luis Ladaria s.j. | Katholieke leer | Leerstellige autoriteit | Magisterium | Mgr.Heiner Wilmer | Mysterium Fidei | NCRegister | Pater Eugen Drewermann | Paus Franciscus | Seksuele leer | Verwarring zaaien |
