Gedenkdag H. Franciscus van Sales: de kerkleraar vertrouwde op goddelijke genade en de moederlijke zorg van de Maagd Maria om zijn ondeugd te matigen en een man van de deugd te worden.
Door ACI Prensa; 24 januari 2025 – Elk jaar op 24 januari viert de katholieke kerk de heilige Franciscus van Sales, bisschop van Genève en kerkleraar, bekend als “de heilige van de zachtaardigheid”. Naar verluidt had hij een opvliegend temperament, maar hij vertrouwde op goddelijke genade en de moederlijke zorg van de Maagd Maria om die ondeugd te temperen en een man van deugd te worden.
De heilige Franciscus van Sales is ook de beschermheilige van de katholieke pers, journalisten en schrijvers. Hij wordt beschouwd als een spiritueel meester en inspireerde heiligen als de heilige Johannes Bosco en de heilige Thérèse van het Kind Jezus.
‘Een opvliegend karakter’
Franciscus werd in 1567 geboren in het kasteel van Sales, in het hertogdom Savoie (dat toen deel uitmaakte van het Heilige Roomse Rijk). Hij was de oudste van zes broers en zussen. Hij had een rusteloos en speels karakter, tot op het punt dat zijn moeder en zijn voedster hun inspanningen moesten verdubbelen om voor hem te zorgen en te letten op zijn doen en laten.
Als kind had Franciscus een opvliegend temperament. Zijn biografen vertellen dat er op een dag een calvinist op bezoek kwam in het kasteel waar hij woonde en dat de kleine Franciscus, toen hij dat hoorde, een stok pakte en door de kippen rende, roepend: “Ketters eruit! We willen geen ketters.”
Zijn vader daarentegen wilde dat Franciscus goed gedisciplineerd zou opgroeien en koos een priester genaamd Vader Deage, een veeleisende man, als zijn mentor. De priester maakte het Franciscus moeilijk, maar, zoals Franciscus zelf later erkende, het hielp hem in zijn menselijke en christelijke vorming.
Desondanks zou de opvliegendheid van Franciscus zijn leven blijven beïnvloeden. Soms maakten zijn blunders of uitbarstingen hem tot voorwerp van spot en vernedering, en zijn ziel moest het gewicht van wrok en een verlangen naar wraak dragen. Als een man van goede manieren beheerste hij zichzelf zodanig dat velen geen idee hadden van zijn opvliegendheid.
Desondanks stapelden slechte ervaringen zich na verloop van tijd op in zijn hart en Franciscus leed veel. Op een gegeven moment dacht hij zelfs dat hij vreesde voor eeuwig tot de hel veroordeeld te zijn. Alleen al de mogelijkheid dat zoiets zou gebeuren, kwelde hem lange tijd en hij verloor zijn eetlust en begon moeite te krijgen met slapen.
De weg van de naastenliefde
Op een dag zei Franciscus in gebed tegen God: “Het kan me niet schelen of U me alle martelingen stuurt die U wilt, zolang U me maar toestaat om altijd van U te blijven houden.” Vastbesloten om een uitweg uit zijn benarde situatie te vinden, begon hij kerken te bezoeken en te bidden. Op een dag, in de Sint Stephanuskerk in Parijs, knielde hij voor de beeltenis van de Maagd Maria en sprak het beroemde gebed van de heilige Bernardus uit, het Memorare: “Gedenk, o allergenadigste Maagd Maria …”.
En voor het eerst sinds lange tijd vond Franciscus iets van de vrede waar hij naar verlangde.
Deze ervaring genas veel van de trots die hem zo lang had gekweld. Franciscus kon de mensen om hem heen beter begrijpen en hij besefte hoe noodzakelijk het was om hen met zachtheid te behandelen. Hij ging rechten studeren in Padua, zoals zijn vader had gewild, maar hij schreef zich ook in om theologie te studeren. In zijn hart was het verlangen ontstaan om de dingen van God beter te leren kennen.
Op 24-jarige leeftijd, al gepromoveerd, keerde hij terug naar zijn familie om het gewone leven van een jongeman van adel te leiden. Zijn vader wilde dat hij zou trouwen en een belangrijke positie zou krijgen, maar Franciscus wilde zijn leven volledig wijden aan de dienst van God. Hij biechtte zijn vader op dat hij priester wilde worden. In eerste instantie stuitte hij op hevige tegenstand, maar uiteindelijk stemde zijn vader toe. Franciscus deed afstand van de heerschappij over Villaroger, die zijn geboorterecht was, en werd priester gewijd op 10 mei 1593.
Hij diende eerst als kanunnik van Annecy, maar na de dood van de deken van de kathedraal van Genève bemiddelde een groep invloedrijke mensen (waaronder zijn neef, kanunnik Louis de Sales) voor hem en vroeg de paus om Franciscus de vacante positie toe te kennen.
Bezorgdheid om degenen met een zwak geloof
Ondanks het initiatief van zijn vrienden bood Franciscus zich, zodra hij kon, aan bij de paus als vrijwilliger om naar de regio Chablais (Savoye) te gaan, waar het calvinisme overheersend was geworden en katholieken werden lastig gevallen.
Hij begon zijn preken te schrijven en te publiceren, die hij samenbracht in pamfletvorm. Hierin zette hij de leer van de kerk uiteen en weerlegde hij de calvinistische standpunten. Deze geschriften zouden later deel uitmaken van zijn beroemde tekst Controverses.
Wat mensen echter het meest bewonderden aan Franciscus was het geduld waarmee hij de moeilijkheden en pijnen verdroeg die zijn ambt hem bezorgden.
De paus bevestigde Franciscus als coadjutor van Genève en de toekomstige heilige keerde terug naar zijn bisdom om met verdubbelde inzet te werken. Na de dood van de bisschop volgde Franciscus hem op en vestigde zich in Annecy.
In deze periode had Franciscus een leerlinge, Jane de Chantal, met wie hij in 1610 de Congregatie van de Visitatie stichtte. De geestelijke instructies en aanwijzingen die hij aan de Chantal gaf, die later ook heilig werd verklaard, werden zijn beroemde Inleiding tot het devote leven – zijn bekendste werk.
In 1622 nodigde de hertog van Savoye Franciscus uit om naar Avignon te komen. De bisschop nam de uitnodiging aan, bezorgd om het welzijn van het Franse deel van zijn bisdom. De reis was echter riskant vanwege de strenge winter en zijn afnemende gezondheid. Na een ontmoeting met de hertog begon Franciscus aan zijn terugreis.
Die reis zou zijn laatste zijn.
Franciscus stopte in Lyon en verbleef in de tuinmanswoning van het Visitatieklooster. Van daaruit verzorgde hij de nonnen een maand lang geestelijk. In die tijd sprak en schreef hij over nederigheid.
Hij zette zijn reis voort, preekte en diende de sacramenten toe totdat hij geen kracht meer had. Franciscus van Sales stierf op 28 december 1622, 56 jaar oud.
Erfenis
Een dag na Franciscus’ dood trok de hele stad Lyon in optocht langs het nederige huis waar hij was gestorven. Omdat hij bekend stond om zijn heiligheid werd zijn kist in 1632 geopend en zijn lichaam was in goede conditie: hij zag eruit alsof hij in een vredige slaap was.
Franciscus van Sales werd in 1665 heilig verklaard. In 1878 verklaarde Paus Pius IX hem tot kerkleraar. Niet lang daarna zou John Bosco hem tot patroon maken van zijn nieuw opgerichte congregatie – de Congregatie van de Salesianen- en Franciscus tot model maken voor de dienst van zijn spirituele zonen, de “Salesianen”.
Dit verhaal werd voor het eerst gepubliceerd door ACI Prensa, CNA’s Spaanstalige nieuwspartner. Het is vertaald en bewerkt door CNA.
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
